تحلیل و بررسی مبانی وجود شناختی توسل و شفاعت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه و کلام دانشگاه قم

2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه قم

چکیده

حکمای حکمت متعالیه معتقدند که اولیاء الهی مجرای اراده حضرت حق محسوب می‌شوند و بدون واسطه‌گری ایشان، حیات مادی مخلوقات به‌کلی از بین می‌رود. توسل به اولیای الهی به‌منظور برآورده کردن حاجات و شفاعت ایشان، امری است که هم از نگاه عقل و هم از نگاه نقل مورد تأیید قرار گرفته است. وساطت اولیای الهی برای تابش نور و فیض الهی و همین‌طور جهت آمرزش گناهان و رفع عذاب از نگاه عقل دارای مبانی متعدد وجودشناختی، الله‌شناختی و نفس‌شناختی است.
ما در این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی در صدد اصطیاد، تحلیل و تثبیت مبانی وجودشناختی توسل و شفاعت و تبیین ارتباط این مبانی با بحث توسل و شفاعت هستیم. به اعتقاد نگارندگان، سه اصل مسلم و مستدل "اصالت و تشکیک وجود"، "قاعده الواحد" و "قاعده امکان اشرف" جزء مبانی عقلی توسل و شفاعت محسوب می‌شوند و با تحلیل این سه اصل، تحقق واسطه‌های فیض الهی و واسطه‌گری ایشان اثبات می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis and investigation of the Ontological Basis of Invocation (tawassul) and Intercession (shafa’ah)

نویسندگان [English]

  • SINA alavitabar 1
  • حبیب الله دانش شهرکی 2
1 PhD in Philosophy and Theology, University of Qom
2 Assistant professor and faculty member of University of Qom
چکیده [English]

The philosophers of transcendent philosophy believe that the Friends of Allah are channelize the divine will. Without their intermediation, the material life of creation would completely vanish. Invoking the friends of Allah for the fulfilment of ones needs and their intercession is something that is approved by the intellect as well as the narrations. Based on intellect, the intermediation of the Friends of Allah for experiencing the light and grace of Allah, forgiveness of sins and the removal of punishment, has various ontological, theological and psychological basis.
In this paper, using the descriptive analytical approach, ontological basis of invocation and intercession are derived, analyzed and proven. The relationship between these bases and the problem of invocation and intercession is established. According to the writers of this paper, three undisputed and reasonable principles such as “primacy of existence and graded existence”, “the principle of the unit” and “the principle of the nobler contingent”, are amongst the rational basis of invocation and intercession. By analyzing these three principles, the realization of intermediaries of divine grace and their intermediation is established.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Invocation (tawassul)
  • Intercession (shafa’ah)
  • Rational basis
  • Ontological basis
  • Transcendent philosophy  
  1. قرآن کریم.

    1. آشتیانی، میرزامهدی (۱۳۶۰). اساس التوحید. تهران: مولا.
    2. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (۱۳۷۱). المباحثات. به تحقیق محسن بیدارفر. قم: بیدار.
    3. ــــــــــــــ (بی‌تا). الهیات شفا. قم: بیدار.
    4. اردبیلی، عبدالغنی (۱۳۹۲). تقریرات فلسفه امام‌خمینی1 (ج3). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
    5. بهمنیار، ابن‌مرزبان (۱۳۷۵). التحصیل. به تصحیح و تعلیق مرتضی مطهری. تهران: دانشگاه تهران.
    6. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۳). رحیق مختوم.(ج8). چاپ پنجم. قم: اسراء.
    7. سبزواری، ملاهادی (۱۳۸۳). اسرار الحکمة. به تصحیح کریم فیضی. قم: مطبوعات دینی.
    8. سهروردی، یحیی بن حبش (۱۳۷۲). مجموعه مصنفات شیخ اشراق.(ج2). به تصحیح هانری کربن. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    9. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (۱۳۹۳). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. چاپ هشتم. با حاشیه ملاهادی سبزواری. قم: بوستان کتاب.
    10. ــــــــــــــ (۱۳۶۶الف). شرح اصول الکافی (ج2). به تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    11. ــــــــــــــ (۱۳۶۶ب). تفسیر القرآن الکریم (ج3، 4 و6). قم: بیدار.
    12. ــــــــــــــ (۱۳۶۰). اسرارالآیات و انوارالبینات. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی.
    13. ــــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
    14. ــــــــــــــ (۱۴۲۵ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. چاپ پنجم. قم: طلیعة النور.
    15. ــــــــــــــ (1422ق). شرح الهدایة الاثیریة. به تصحیح مصطفی فولادکار. بیروت: التاریخ العربی.
    16. طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۹۲الف). نهایة الحکمة. تعلیقه غلامرضا فیاضی. چاپ هفتم. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی.
    17. ــــــــــــــ (۱۳۹۲ب). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج1و2). چاپ هجدهم. با مقدمه و تصحیح مرتضی مطهری. تهران: صدرا.
    18. ــــــــــــــ (۱۳۸۴). تفسیر المیزان. چاپ هفتم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    19. طوسی، محمدبن‌محمد (۱۴۳۳ق). شرح الاشارات و تنبیهات. چاپ سوم. به تحقیق آیت‌الله حسن‌زاده آملی. قم: بوستان کتاب.
    20. ــــــــــــــ (۱۹۹۵م). نقد المحصل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    21. ــــــــــــــ (۱۳۷۰). تجرید العقائد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    22. علوی‌ تبار، سینا (۱۳۹۹). شرح نهایة الحکمة. قم: ذکری.
    23. ــــــــــــــ (۱۳۹۹/ب). وجود رابط از نگاه سه فیلسوف مسلمان. قم: ذکری.
    24. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد (۱۴۱۰ق). العین (ج۷). چاپ دوم. به تحقیق دکتر مخزومی و دکتر ابراهیم سامرائی. قم: هجرت.
    25. فیاضی، غلامرضا (۱۳۹۲). هستی و چیستی در مکتب صدرایی. چاپ چهارم. به تحقیق و نگارش حسین‌علی شیدان شید. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    26. لاهیجی، عبدالرزاق (بی‌تا). شوارق الالهام. اصفهان: انتشارات مهدوی.
    27. مدرس زنوزی، آقاعلی (۱۳۷۲). رساله حملیه. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    28. مصباح‌ یزدی، محمدتقی (۱۳۸۹). آموزش فلسفه. چاپ دهم. تهران: انتشارات چاپ و نشر بین‌الملل.
    29. ــــــــــــــ (۱۳۹3). تعلیقه بر نهایة الحکمة. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام ‌خمینی.
    30. میرداماد، محمدبن‌محمد (۱۳۶۷). القبسات. به اهتمام دکتر مهدی محقق. تهران: دانشگاه تهران.
    31. یزدان‌پناه، یدالله (۱۳۹۱). شرح حکمةالاشراق (ج1).تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.