بررسی و نقد خوانش الحادی داوکینز از نظریه تکامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

داوکینز، زیست­ شناس معاصر و متخصص رفتارشناسی حیوانات، ضمن ایمان به نظریه فرگشتی داروین، طی چند دهه کوشیده است تا قرائتی الحادی و طبیعت‌گرایانه از آن ارائه کرده و بی­خدایی را بر تکامل­باوری استوار گرداند. مهم‌ترین تکیه‌گاه وی در این بحث، اصل انتخاب طبیعی است که آن را رازگشای چیستان هستی، هماوردناپذیر، نابینا و عاری از هر گونه جهت‌مندی، به­نحو انباشتی، آمیخته با قدری شانس و نامبتنی بر هوش و آگاهی می­داند. مقاله پیش‌رو بر آن است تا دیدگاه و دلایل او در این زمینه را بررسی کرده و به سنجش بگذارد.
ماحصل این تحقیق، ظهور خطاهای متعدد داوکینز در اصل دعاوی، استدلال بر آنها و نیز در نتیایج حاصله و در نهایت ناکامی وی در تحمیل متافیزیک طبیعت‌گرایانه خود بر نظریه فرگشتی و تبیین علمی الحاد است. افزون بر آن، روشن خواهد شد که برخلاف پندار داوکینز، نه‌تنها نظریه تکامل با نگره توحیدی هم‌ساز است، بلکه تقدیر حکیمانه الهی بهترین تبیین و زیرساخت اعتبار معرفتی آن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Dawkins' Atheistic Interpretation of the Theory of Evolution

نویسنده [English]

  • Hamidreza Shakerin
An associate professor and faculty member at The Research Center of Islamic Culture and Thought.
چکیده [English]

Having believed in Darwin's theory of evolution, the contemporary biologist and animal behaviorist, Richard Dawkins has tried to present a naturalistic and atheistic account of the theory during several decades thus basing atheism upon evolutionism. His strongest support for such an account is natural selection which he considers as a clue to decipher the mystery of being, invincible though blind, bereft of any orientation, in an accumulated way, along with some sort of luck, and based not on intelligence or awareness. In his paper, the author goes to study and assess Dawkins' view and arguments.   
    The upshot of this research is Dawkins' many mistakes in his very claims, arguments, results, and at last his failure in imposing his naturalistic metaphysics on the evolution theory thus his so-called scientifically atheistic explanation. Furthermore and contrary to Dawkins' assumption, not only the theory of evolution is compatible with monotheistic approach, but also divine and wise calculations are the best explanation and infrastructure for the cognitive value of evolution theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allah
  • evolution
  • atheism
  • Dawkins
  • natural selection
  • coincidence

مراجع

  1. باربور، ایان (1393). علم و دین. چاپ نهم. ترجمه بهاءالدین خرمشاهى. تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
  2. پترسون، مایکل و دیگران (1379). عقل و اعتقاد دینی. ترجمه احمد نراقی و براهیم سلطانی. چاپ سوم. تهران: طرح نو.
  3. پوپر، کارل ریموند (1369). جست‌وجوی ناتمام، ایرج علی آبادی.تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  4. خاتمی، محمود (1396). مدخل فلسفه تکامل زیستی. تهران: نشر علم.
  5. خرمشاهى، بهاء‌الدین (1372). خدا در فلسفه (ترجمه). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  6. داروین، چارلز (1380). منشأ انواع. ترجمه نورالدین فرهیخته. تهران: زرین.
  7. دانشور نیلو، یوسف (1398). «فرگشت و الحاد جدید». هفته نامه افق حوزه (ویژه‌نامه الحاد جدید)، ص9-14.
  8. داوکینز، ریچارد (بی­تا). پندار خدا. ترجمه ا. فرزام. سایت: secularismforiran.com.
  9. ـــــــــــــــ (2006). ژن خودخواه. ترجمه فارسی. برگردان از نشر:Oxford University Press, pdf.
  10. ـــــــــــــــ (1388). ساعت­ساز نابینا. ترجمه محمود بهزاد و شهلا باقری. تهران: مازیار.
  11. ریدلی، مارک (1390). تکامل. ترجمه عبدالحسین وهاب­زاده. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
  12. ریس، جین و دیگران (1392). بیولوژی کمپبل. ترجمه خانه زیست‌شناسی. تهران: خانه زیست‌شناسی.
  13. شاکرین، حمیدرضا (1397). «بررسی انتقادی دیدگاه هاسپرز مبنی بر بدیل‌انگاری تئوری فرگشتی داروین نسبت به برهان نظم». اندیشه نوین دینی، ش ۵۵، صفحات ۷-۱۸.
  14. شاکرین، حمیدرضا (1385). براهین اثبات وجود خدا در نقدی بر شبهات جان هاسپرز. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
  15. صدرالدین شیرازی،محمدبن‌ابراهیم(1981م). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج2). چاپ سوم. بیروت: داراحیاءالتراث العربى.
  16. طباطبایی، سید فخرالدین (1395). بررسی انتقادی مبانی و پیامدهای فلسفی بازخوانی داوکینز از نظریه تکامل براساس حکمت اسلامی (رساله دکتری). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی1.
  17. طباطبایی، سید فخرالدین (1397). «تصادف داروینی و جهش ژنتیکی از نگاه فلسفه اسلامی». فصل‌نامه علمی پژوهشی حکمت اسلامی. 5(3). (پیاپی 18)، ص57-81.
  18. عبادی، اعظم (1384). «بررسی نظریه تکامل از دیدگاه آلوین پلاتینگا». فصل‌نامه علمی ـ پژوهشی، انجمن معارف اسلامی ایران، ش1، ص175-199.
  19. کریگ، ویلیام لین و دیگران (1399). جهان و تنظیم دقیق. ترجمه­ وحید تقی­پور. تهران: پارسیک.
  20. مایر، ارنست (بی­تا). «تکامل چیست؟». ترجمه سلامت رنجبر. انتشارات خاوران (فرانسه) و فروغ (آلمان).
  21. مطهرى، مرتضی (1382). مجموعه ‏آثار (ج‏4). چاپ دوم. تهران: صدرا.
  22. معصومی، سعید (1394). «تنظیم ظریف و استدلال‌های آنتروپیک مبتنی بر چندجهانی»، راهبرد فرهنگ، ش32، ص67-98.
  23. مک مولین، ارنان (1399). «تنظیمِ تنظیم دقیق»، کریگ در: ویلیام لین و دیگران، جهان و تنظیم دقیق. ترجمه­ وحید تقی­پور. تهران: پارسیک.
  24. نیگل، تامس (۱۳۹۲). ذهن و کیهان. ترجمه جواد حیدری. تهران: نگاه معاصر.
  25. وایت، راجر و دیگران (1398). ما و جهان­های موازی. ترجمه وحید تقی‌پور. تهران: پارسیک.
  26. هات، جان.اف (1399). خدا و الحاد جدید. ترجمه علی شهبازی. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
  27. هیک (ویراستار)، جان (1369). اثبات وجود خداوند. ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  28. Barbour, Ian G. (1990), Cosmos as Creation, Ted Peters (ed). (Nashvil, Abingdon Press.
  29. Behe, Michael J. (1996), Darwin's Black Box, Free Press.
  30. Carr, Bernard, (2007), Universe or Multiverse? Cambridge; Cambridge University Press.
  31. Churchland, Patricia Smith, (1987), Epistemology in the Age of Neuroscience, Journal of Philosophy, 84 (10): 544-553.
  32. Cray, Dan, (2006), God vs. Science, Richard Dawkins and Francis Collins interviewed by D. Cray, Time International.
  33. Darwin, Francis, (1887), Life and Letters of Charles Darwin, (New York: D. Appleton & Co.), Vol. I.
  34. Davis, Paul, (1983) God and the New Physics, New York: Simon and Schuster.
  35. Dawkins, Richard, (1996). Climbing Mount Improbable, New York: Norton publication. A.
  36. Dawkins, Richard, (1996) The Blind Watchmaker, New York: Norton publication, B.
  37. Dawkins, Richard, (2007) The God Delusion, London, Transworld Publishers.
  38. Dawkins, Richard, (1976) The Selfish Gene, 2nd Oxford University Press.
  39. Dembski, William, (2004) Debating Design from Darwin to DNA, 1st Cambridge; Cambridge University Press.
  40. Ellis, George, (2007) “The Multiverse, Ultimate Causation and God” November 6, 2007. https://www.farady.st-edmunds.cam.ac.uk /resources / George %20 Ellis %20 Lecture/Ellis-Faraday.pdf.
  41. McGrath, Alister E. (2007), and Joanna Collicutt McGrath, The Dawkins Delusion? Atheist Fundamentalism and the Denial of the Divine, The United States of America: Intervarsity Press.
  42. McGrath, Alister E. (2011), Darwinism and The Divine Evolutionary Thought and Natural Theology, Willey Blackwell.
  43. McGrath, Alister, (2009) A Fine-Tuned Universe: The Quest for God in Science and Theology, Westminster John Knox Press.
  44. Nagle, Thomas, (2012). Mind and Cosmos: Why the Materialist Neo-Darwinian Conception of Nature is Almost Certainly False, United States, ‎Oxford University Press.
  45. Plantinga, Alvin, (2007). The Dawkins Confusion; Naturalism; ad absurdum; located at: http://www.christianitytoday.com /bc/ 2007/002/1.21.html.
  46. Plantinga, Alvin, (1993). Warrant and Proper Function, Oxford: Oxford University Press.
  47. Plantinga, Alvin (2011). Where the Conflict Really Lies: Science, Religion and Naturalism; Oxford: Oxford University Press.
  48. Polkinghorne, John, (2008). Theology in the Context of Science, SPCK/Yale University Press, New Haven and London.
  49. Rescher, Nicholas, (1984). The Limits of Science, Berkeley: University of California Press.
  50. Rolston III, Holmes (1986). Science and Religion: A Critical Examination, (Philadelphia: Temple University Press).

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 16 تیر 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار