مبانی تربیت اخلاقی در حکمت متعالیه در مقایسه با داستان لیزا در برنامه فلسفه برای کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضوهیات علمی گروه معارف دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

2 استادیار و عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

فلسفه برای کودکان، از برنامه‌های آموزشی جدید در جهت بهبود روند فلسفه‌ورزی و تفکر در کودکان است و خود مدعی رویکرد جدیدی در تربیت اخلاقی با نام «کندوکاو اخلاقی» می‌باشد. این برنامه با وجود ظرفیت‌های خوب تربیتی برای ایجاد فضای تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی، دارای مبانی‌ای ناهمخوان با مبانی فلسفی تربیت اسلامی است. از این روضروری است جهت استفاده از ظرفیت‌های مثبت برنامه، مبانی ارزش شناختی برنامه مورد توجه قرار گیرد. به این منظور بعد از بررسی تحلیلی داستان لیزا (داستان ارزش‌های اخلاقی در این برنامه) و راهنمای آن (کندوکاو اخلاقی)، مبانی ارزش‌شناختی آن استخراج شده و با مبانی ارزش‌شناختی ‌حکمت متعالیه مقایسه می‌شود. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد تربیت اخلاقی در حکمت متعالیه با مبانی اطلاق‌گرایی، واقعی دانستن ارزش‌های اخلاقی و معناداری ارزش‌های الهی، فضای تربیتی متفاوتی را از برنامه کندوکاو اخلاقی با مبانی‌ای چون نسبی‌گرایی در ارزش‌های اخلاقی، قراردادگرایی در اخلاق و بی معنایی ارزش‌های الهی رقم خواهد زد. البته با مبانی حکمت متعالیه می‌توان علاوه بر استفاده از ظرفیت‌های مثبت برنامه فلسفه برای کودکان، نواقص آن در تربیت انسان جامع خداجوی متخلق را برطرف ساخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Principles of Education in Transcendent Theosophy in Contrast to the Story of Liza's Plan for Philosophy for Children

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Hajilooei 1
  • alireza alebouyeh 2
1 An assistant professor and faculty member of Islamic studies group of Azad Islamic University of Karaj
2 . An assistance professor and faculty member of the Research Center of Islamic Science and Culture.
چکیده [English]

Philosophy for children is a modern curriculum in the course of the betterment of philosophizing and thinking for the children; this effort claims a new approach in moral education called "ethical inquiry". Liza's plan has good educational capacities for creating a sphere of caretaking creative and critical thinking, some of its principles do not match up with those of Islamic education, though. It is thus necessary to take into consideration the axiological principles of her plan in order to make use of its positive capacities. To do so, after their analytical survey of Liza's story (the story of ethical values of the plan) and its guide (ethical inquiry), the authors have brought out its axiological principles and then compared them to those of transcendent theosophy. The results show that moral education of transcendent theosophy stands on absolutism, realism in moral values, and meaningfulness of divine values. Such a moral system would determine a sphere different from that of Liza's plan of ethical inquiry with relativism in moral values, conventionalism in ethics, and meaninglessness of divine values. Of course, having maintained the principles of transcendent theosophy we can enjoy the positive capacities of Liza's plan remedying its deficiencies in the light of the comprehensive education of people who are perfect moral and God-seekers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophy for the children
  • moral education
  • principles of education
  • transcendent theosophy

مراجع

  1. بهشتی، سعید (1390). کاوش‌هایی در فلسفه تعلیم و تربیت اسـلامی بـر مبنـای شـماری از دیـدگاه‌هـای معرفـت‌شناختی صدرالمتألهین، اندیشه نوین دینی. دوره 7، ش26. 143 -
  2. جوادی آملی، عبدالله (1389). فطرت در آیینه قرآن، انسان‌پژوهی دینی. سال7، ش23. 5-28.
  3. ـــــــــــــــ (1387). مبادی اخلاق در قـرآن، چاپ ششم. به تحقیـق حـسین شـفیعی. قـم: اسراء.
  4. حسینی شاهرودی، سید مرتضی، اخلاق و نسبیت، مجله الهیات و حقوق.(1384). 5(18). ص125-152.
  5. خزایی، زهرا (1380). اخلاق فضیلت‌مدار. نامه مفید.6(28) .ص41-64.
  6. ذریه، محمدجواد؛ال بویه، علیرضا؛بیدهندی، محمد (1398). تحلیل و بررسی اخلاق در حکمت صدرایی. رساله دکتری رشته فلسفه و کلام اسلامی گرایش حکمت متعالیه، دانشگاه اصفهان، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت:.
  7. ریچلز، جیمز (1392). فلسفه اخلاق. ترجمه محمود فتحعلی و علیرضا آل بویه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  8. رضازاده رضا و پریچهر میری (1393). بازخوانی نظریات اخلاقی ملاصدرا با تأکید بر فضیلت‌گرایی معاصر. دوفصل‌نامه علمی پژوهشی حکمت صدرایی. 1(5)، ص97-108.
  9. زمانی، مهدی (1392). تفسیر آیه امانت در انسان‌شناسی حکمت صدرایی. دو فصل‌نامه علمی پژوهشی تفسیر و زبان قرآن،1(3). ص101-115.
  10. زمانی، محسن(1386). نسبی‌گرایی اخلاقی.مجله اخلاق. 2(9-10). ص288-306.
  11. ساری عارفی، معصومه سادات و جهانگیر مسعودی (1397). نقش نیت در ارزش اخلاقی از منظر ملاصدرا. پژوهش‌‌های فلسفی کلامی. 1(79). ص91-110.
  12. شارپ، آن مارگارت (1389). «داستان‌های فلسفی و کتاب‌های p4c» در کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان (گفت‌وگو با پیشگامان). ترجمه سعید ناجی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  13. فرانکنا، ویلیام کی (1380). فلسفه اخلاق. ترجمه ان‌شالله رحمتی. تهران: حکمت.
  14. فتحعلی، محمود و دیگران (1391). فلسفه تعلیم و تربیت زیر نظر آیت‌الله مصباح، چاپ دوم. تهران: انتشارات مدرسه.
  15. لیپمن، متیو (1389/الف). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان (گفت‌وگو با پیشگامان فبک). ترجمه سعید ناجی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  16. ـــــــــــــــ (1389/ب). لیزا کودکی در مدرسه. ترجمه حمیده بحرینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  17. لیپمن، متیو و دیگران (1395). فلسفه در کلاس درس. ترجمه محمد زهیر باقری نوع‌پرست. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  18. لیپمن، متیو و آن مارگارت شارپ (1394). غایب بزرگ مدرسه (کندوکاو اخلاقی)، ج2. ترجمه روح‌الله کریمی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  19. مصباح، مجتبی (1395). فلسفه اخلاق. قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
  20. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1340). رساله سه اصل. به تصحیح دکتر سید حسین نصر. تهران: دانشگاه علوم معقول و منقول.
  21. ـــــــــــــــ (1360/الف). الشواهد الربوبیه. به تصحیح، تعلیق و مقدمه سید جلال‌الدین آشتیانی، ج2. مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
  22. ـــــــــــــــ (1360/ب). اسرارالایات. با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
  23. ـــــــــــــــ (1981م). الحکمۀ المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه.(ج 9،8،7،3،1)چاپ دوم. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  24. ـــــــــــــــ (1375). مجموعه رسائل فلسفی ملاصدرا، شواهدالربوبیه. به تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی. تهران: حکمت.
  25. ـــــــــــــــ (بی‌تا). الحاشیه علی الهیات الشفاء. قم: بیدار.
  26. ـــــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد. به تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  27. ـــــــــــــــ (1366). تفسیر القران الکریم. قم: بیدار.
  28. ـــــــــــــــ (1381/الف). رساله سه اصل. به تصحیح دکتر سید حسین نصر. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
  29. ـــــــــــــــ (1381/ب). کسراصنام الجاهلیه. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
  30. ـــــــــــــــ (1383). شرح اصول کافی، ج به تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  31. ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
  32. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1384). اربعین حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی.
  33. ـــــــــــــــ (1382). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  34. محمدی مفرد، بهروز (1392). واقع‌گرایی اخلاقی با تأکید بر اندیشه صدرایی، پژوهش‌نامه اخلاق. سال ششم. ش19. ص99-118.
  35. ناجی سعید (1389). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان (گفت‌وگو با پیشگامان فبک). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  36. Lipman, M (1991) Thinking in Education, Cambridge, CUP.
  37. Lipman, M (2008) Philosophy for Children’s Debt to Dewey’, critical&creative Thinkking, The Australasian Journal of philosophy in Educatin.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 26 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 تیر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار