چیستی انسان در اعلامیه حقوق بشر از منظر ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه فلسفه اسلامی جامعة المصطفی العالمیة

2 استادیار و عضوهیئت علمی دانشگاه قم

چکیده

جستار حاضر، حول محور پرسش از چیستی انسان سامان‌یافته است. تحلیل و توصیف موضوع مذکور از منظر ملاصدرا، ما را به کیفیت خاص بودن انسان یا نحوه سهم داشتن آن از هستی توجه می‌دهد. این نحوه بودن، همان‌گونه که نشان‌ می‌دهد انسان دو سر حلقه وصل هستی است، بیان‌کننده تعریف او از همین منظر نیز هست. انسان ‌به‌مثابه دو سر حلقه وصل هستی، مقام ویژه‌ای در نظام هستی دارد که بر بنیان آن خدامحوری جایی برای انسان‌مداری نمی‌گذارد. در نگاه نخست، انسان مرتبه بالفعل یا ثمره کل سیر تدریجی وجودی به‌سوی کمالات معنوی است که بشر حالت بالقوه‌ آن به‌حساب می‌آید. اما در نگاه دوم، انسان فقط بشر است و هیچ مرتبه‌ای جز این ندارد. این نگاه از حیث جهان‌بینی، بزرگ‌ترین چالش بشر امروز به‌حساب می‌آید؛ چون تمام مراتب متعالی متصور برای انسان را تحت شعاع علم‌گرایی دوره جدید به تعویق انداخته و آن را در مرتبه بشر محدود می‌سازد. قرائت این‌چنینی از انسان که در حقیقت "بشر بالفعل" و "انسان بالقوه" است، خواسته‌های انسان را بدون هیچ تعمقی به ژرفای وجودی آن در سطح مطالبات اجتماعی و شیوه‌های آزادانه زندگی تقلیل می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra on the Nature of Mankind in the Human Rights Declaration

نویسندگان [English]

  • Abdulgkaleq fasihi 1
  • askar dirbaz 2
1 A student of Islamic philosophy in al-Mustafa International University.
2 An assistant professor and faculty member at Qom University
چکیده [English]

This paper concerns the nature of human beings in Mulla Sadra’s viewpoint. The examination of the issue directs our attention to the fact that man is endowed with specific qualifications and with how man participates in existence. This sort of being, i.e. participation in existence, not only shows that man is the two ends of the connected chain of being, but also reveals Mulla Sadra’s definition of man accordingly. As the two ends of the connected chain of being, man maintains a specific status in the system of universe whose base stands on theism leaving no room for humanism. As per the first view, man is the actual phase or outcome of the whole gradual course of man’s existence towards spiritual perfection to which man is the potential of it. As per the second view, however, man is only man without any other position apart from it. The latter view is the greatest challenge of man of today in terms of the worldview. Because it has suspended all lofty positions possible for man under the shadow of modern scientism limiting them within earthly man. Such an account of man, who in fact is both potential and actual, reduces man’s wants and interests to the social demands and arbitrarily lifestyle without any in-depth examination in the deep core of existence being carried out.

کلیدواژه‌ها [English]

  • man
  • human rights
  • Mulla Sadra
  • divine viceregency
  • self-sustaining
  1. قرآن کریم.

    1. اردبیلی، سید عبدالغنی (1385). تقریرات فلسفه امام خمینی1، (ج3). چاپ دوم. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    2. ارسطو (1386). اخلاق نیکوماخوس. ترجمه و تمهید صلاح‌الدین سلجوقی. تهران: نشر عرفان.
    3. ـــــــــــــــ (1377). متافیزیک. ترجمه شرف‌الدین خراسانی. تهران: انتشارات حکمت.
    4. ـــــــــــــــ (1371). سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: شرکت سهامی.
    5. آرنت، هانا (1392). افول دولت ـ ‌ملت و پایان حقوق بشر، قانون‌ و خشونت. گزینش و ویرایش مراد فرهادپور و دیگران. ترجمه جواد گنجی. چاپ سوم. تهران: رخداد نو.
    6. جان کورتنی موری (1395). «انسان بی‌خدای عصر نوگرایی و عصر فرنو‌گرایی»، ارغنون: «مجموعه مقالات». ترجمه هدایت علوی تبار. ش(11 و 12). چاپ پنجم. ص401-428.
    7. جانسون، گلن (1377). اعلامیه جهانی حقوق بشر و تاریخچه آن. ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: دوستان.
    8. جوادی آملی، عبدالله (1394). تحریر ایقاظ النائمین (ج2). قم: مرکز نشر اسراء.
    9. داوری اردکانی، رضا (1383). فلسفه و انسان معاصر. تهران: مؤسسه تحقیقاتی و توسعه علوم انسانی.
    10. دکارت، رنه(1376). فلسفه دکارت. ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی. بی‌‌جا: انتشارات بین‌المللی الهدی.
    11. دولوز، ژیل (1388). تجربه‌گرایی و سوبژکتیویته. ترجمه عادل مشایخی. تهران: نشر نی.
    12. دولوز، ژیل (1384). فوکو. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده. چاپ دوم. تهران: هرمس.
    13. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1387). المظاهرالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة. مقدمه و تصحیح و تعلیق از سید محمد خامنه‌ای.تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    14. ـــــــــــــــ (1382). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (ج1). تعلیق و تصحیح و تقدیم سید جلا‌الدین الآشتیانی. قم: مطبوعات دینی.
    15. ـــــــــــــــ (1378). اجوبة المسائل. به تصحیح عبدالله شکیبا. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    16. ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی. تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
    17. ـــــــــــــــ (1361). العرشیة. تصحیح غلامحسین آهنی. تهران: انتشارات مولی.
    18. ـــــــــــــــ (1360). اسرار الآیات. مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
    19. ـــــــــــــــ (1428ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفارالاربعة (ج9،5). الطبعة الثانیة. الطلیعة النور.
    20. ـــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة (ج7). چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث.
    21. طباطبایی، محمدحسین (1388). سفرنامه سلوک. قم: مطبوعات دینی.
    22. فرد دالمایر، سیاست مدن و عمل (1387). ترجمه مصطفی یونسی. تهران: نشر پرسش.
    23. فردریک، کاپلستون (1387). تاریخ فلسفه (ج2). ترجمه ابراهیم دادجو. تهران: علمی و فرهنگی.
    24. فروغی، محمدعلی (1384). سیر حکمت در اروپا. چاپ دوم. تهران: زوار.
    25. قیصری، داود (بی‌تا). شرح فصوص الحکم. به تحقیق حسن‌زاده آملی. چاپ دوم. قم: بوستان کتاب.
    26. گادامر، هانس کئورگ (1382). مثال خیر در فلسفه افلاطونی و ارسطویی. ترجمه حسن فتحی. تهران: حکمت.
    27. مارکوزه (1388). خرد و انقلاب. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر ثالث.
    28. مسیح، هیوا (1392). سی ماده جدید اعلامیه حقوق بشر. تهران: دوستان.
    29. هانس دیرکس (1384). انسان‌شناسی فلسفی. ترجمه محمدرضا بهشتی. چاپ دوم. تهران: هرمس.