توجیه اخلاق بر مبنای نظریه اعتباریات علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

طبق تعریف سنتی، معرفت به «باور صادق موجّه تعریف» شده است. به‏رغم نقدهای وارد بر این تعریف، توافق نسبی درباره آن وجود دارد. توجیه که یکی از ارکان این تعریف است، گاهی به‏معنای توجیه کل اخلاق به‏عنوان یک کل است و گاهی به‏معنای معیار صدق و اثبات گزاره‌های اخلاقی است. در این مقاله، معنای دومِ توجیه مراد است و می‏کوشیم معیار توجیه گزاره‏های اخلاقی را بر اساس نظریة اعتباریات علامه طباطبایی تبیین کنیم. بر اساس دیدگاه نگارنده، تنها مکاتب اخلاقی واقع‌گرا قادر به موجّه‌سازی گزاره‌های اخلاقی هستند. علامه طباطبایی هرچند گزاره‌های اخلاقی را اعتباری می‌داند، درعین‏حال تأکید می‌کند که این اعتبار و قرارداد بر حقیقتی استوار است و آثار واقعی دارد، و همچنین تصریح می‌کند که برخی از اعتبارات، ثابت و نامتغیرند. بنابراین، دیدگاه ایشان در اخلاق، واقع‌گراست و به همین دلیل، گزاره‌های اخلاقی بر اساس نظریه اعتباریات علامه توجیه‏پذیر هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Moral justification on the basis of Allama Tabatabaei’s theory of considered

نویسنده [English]

  • tagi mohadder
student/emam khomeyni
چکیده [English]

Based on a classic definition, knowledge is "true justified belief". Though this definition is faced with many criticisms, there is a relative consensus about it. Being one of constituents of this definition, justification [when used in a moral context] means the justification of ethics. It is however sometimes used in the sense of criterion of truth for moral statements. This article uses 'justification' in its later sense, trying to explain the truth of moral statements on the basis of Allama Tabatabaei's theory of considered concepts. According to the author, only the realist moral schools of thought are capable of justifying moral statements. Albeit Allama deals with moral statements as considerations, he believes that these considerations (contracts) are based on realities having real consequences. He likewise says that some of the considerations are stable not undergoing any change. Thus he is a moral realist and that is why based on his theory of considerations moral statements are justifiable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • justification
  • moral knowledge
  • Muhammad Hussein Tabatabaei
  • considered perceptions
  1. پویمن، لوئیس پی (1387). معرفت‌شناسی مقدمه‌ای بر نظریه شناخت. ترجمه رضا محمدزاده. تهران: دانشگاه امام صادق.
  2. حسین‌زاده، محمد (1385). پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  3. سروش، عبدالکریم (1373). تفرج صنع. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
  4. شریفی، احمد حسین (1381). نقد و بررسی دیدگاه‌های معاصر در باب توجیه گزاره‌های اخلاقی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  5. طباطبایی، محمدحسین (1376). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1و5). بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  6. ـــــــــــــــــــــ (1375). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه محمد باقر موسوی همدانی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  7. ـــــــــــــــــــ (1366). ولایت‌نامه. ترجمه همایون همتی. تهران: امیرکبیر.
  8. ـــــــــــــــــــ (1362). رسائل سبعه. قم: بنیاد علمی و فکری استاد علامه محمدحسین طباطبایی.
  9. ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ـــــــــــــــــــ (‎۱۳۶۲الف).  نهایة الحکمة. قم: جماعة المدرسین بقم المشرفة، مؤسسة النشر الاسلامی.
  10. ــــــــــــــــــ (۱۳۶۰). رسالة الولایة. تهران: قسم دراسات الاسلامیه‎.
  11. ــــــــــــــــــ (بی‌تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج2). مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری. قم: صدرا.
  12. ــــــــــــــــــ (بی‌تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم. به کوشش سیدهادی خسروشاهی. قم: مرکز بررسی‌های اسلامی.
  13. فعالی، محمدتقی (1377). درآمدی بر معرفت‌شناسی معاصر و دینی. قم: نشر معارف.
  14. لاریجانی، صادق (1384). «استدلال در اعتباریات». پژوهش‌های فلسفی کلامی، شماره 24، ص30-4.
  15. محدر، تقی (1394). «بررسی نسبت دیدگاه اخلاقی علامه طباطبایی با واقع‌گرایی اخلاقی». معرفت، شماره 210، ص47-60.
  16. مطهری، مرتضی (1377). مجموعه آثار(ج6). چاپ ششم. تهران: صدرا.
  17. ـــــــــــــــ (1373). مجموعه آثار(ج13). تهران: صدرا.
  18. معلمی، حسن (۱۳۸۰). مبانی اخلاق در فلسفه غرب و در فلسفه اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سازمان انتشارات.

     19. مصباح، مجتبی (1387). بنیاد اخلاق. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی