1استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی
2دانشیار و عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه
تاریخ دریافت: 09 خرداد 1396،
تاریخ بازنگری: 01 مرداد 1396،
تاریخ پذیرش: 21 مرداد 1396
چکیده
مسئله عمده در این پژوهش آن است که اسلام از کدامیک از رویکردهای انحصارگرایانه، شمول گرایانه و کثرت گرایانه استقبال کرده و با اتّخاذ موضع خود، چه ظرفیتی را برای گفتوگو و تفاهم فراهم ساخته است؟ در پاسخ به این مسئله، پژوهش حاضر ضمن توجه به مبانی گفت وگوی دینی از منظر متون اسلامی، نشان داده است که انحصارگرایی به معنای خاص در اسلام معنایی ندارد، بلکه ضمنِ رهیافت شمول گرایانه معنا می یابد. اتّخاذ این موضع که می توان از آن به «انحصارگرایی در عین شمولگرایی» تعبیر کرد، سبب ایجاد ظرفیت گسترده و زمینه مناسبی برای گفت وگو و تعامل با دیگر ادیان ابراهیمی شده است؛ چراکه این تقریر از انحصارگرایی، ضمن اذعان به حقّانیّت مطلق یک دین و حقّانیّت نسبیِ دیگر ادیان، اسلام را به عنوان مکمّل و متمّم آیین موسوی و عیسوی معرفی می‌کند. افزون بر این، توجه به حوزه اخلاق و نجات در رهیافت کثرت گرایانه نیز در غنا بخشیدن به ظرفیت گسترده اسلام برای گفت وگو، بی تأثیر نبوده و موضع اسلام را در قبال مسئله تعامل و گفت وگوی دینی تقویت کرده است. روش مقاله در مراجعه به آرا و آموزه ها، استنادی و در تبیین محتوا، توصیفی ـ تحلیلی است.
Islam and inter-religious dialogue: exclusivism despite inclusivism
نویسندگان [English]
rahim dehghan1؛ Izz al-Din Rezanejad2؛ Ali Qasimi1
1Assistant professor and faculty member of Theology College of Shahid Beheshti University.
2Associate Professor and Faculty member of al-Mustafa University
چکیده [English]
This study tries to find whether Islam follows an exclusivist, inclusivist or a pluralist approach and what are the implications of the stand it takes. Having taken into account the Islamic foundations for inter-religious dialogue, this study shows that exclusivism in its technical sense does not have anything to do with Islam. Exclusivism is meaningful when it is situated within the context of inclusivism. The adoption of such an approach which can be termed as 'exclusivism despite inclusivism' has created a fertile ground for Islam to dialogue and interact with other Ibrahamic religions. Believing that one religion is absolutely whereas others are relatively true, this approach introduces Islam as a complementary for Judaism and Christianity. In addition, the fact that it pays attention to ethics and salvation in a pluralistic approach, provides further capacity for dialogue in Islam. It follows a referential methodology while presenting the theories and a descriptive methodology while explaining the content.
کلیدواژه‌ها [English]
Islam, inter-religious dialogue, foundations for dialogue, exclaims, Inclusivism, pluralism
هیک، جان (1378). مباحث پلورالیسم دینی. ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: مؤسسه فرهنگی ـ انتشاراتی تبیان.
Arinze, Cardinal Francis (1990). The Church in Dialogue: Walking with Other Believers. San Francisco: Ignatius Press.
Lewis, Bernard (1993). Islam and the West. New York: Oxford University Press.
Mc Carthy, K (1999). Reckoning with Religious Difference: Models of Inter religious Moral Dialogue. In: Twiss, Sumner B. and Grelle Bruce(ed.). Explorations in Global Ethics: Comparative Religious Ethics and interreligious Dialogue. Westview press.
Quinn, Philip (1995). "Religious Pluralism and Religious Relativism", In: Lewis, Charls M. (ed.). Relativism and Religion. New York.
ابتدای صفحه