تحلیل هستی شناختی واقعیت‌های اعتباری

فتحی, عبدالله; فنایی اشکوری, محمد

تحلیل هستی شناختی واقعیت‌های اعتباری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار و عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)

² استاد و عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)

چکیده

وقتی درباره امور رایج زندگی سخن می‌گوییم، گفتار ما مملو از بیان اموری است که اگر بخواهیم واقعیت فلسفی آنها را نشان دهیم، با پرسش‌های دقیقی مواجه می‌شویم که قبلاً کمتر به آنها توجه شده است؛ اموری که سرتاسر زندگی انسان را اشغال کرده‌اند؛ مثل آدرس، خانه، محل کار، پول، سازمان، حساب بانکی، حوزه، دانشگاه، رئیس جمهور، تورم، نهادها و سنت‌های اجتماعی، قانون و ... .
البته این امور از قبیل امور فیزیکی یا دیگر واقعیت‌های عینی‌ای مثل اوصاف وجودی اشیاء نیست. بلکه از سنخ اموری هستند که اندیشمندان مسلمان آنها را امور اعتباری می‌نامند. به طور کلی، از مهم‌ترین و دشوارترین پرسش‌های فلسفی‌ای که درباره این امور مطرح است، تحلیل وجودشناختی آنهاست؛ اینکه آیا می‌توان آنها را واقعیت‌هایی در عالم وجود قلمداد نمود؟ موطن تحقق این امور کجا است؛ ذهن است یا خارج از ذهن؟ اگر ذهن است، ذهن فاعل معتبر است یا پذیرندگان امر اعتباری؟ ذهنی‌بودن امور اعتباری به چه معناست؟ چه نسبتی میان این امور ذهنی با دیگر امور ذهنی، طبیعی و فیزیکی برقرار است؟
این مقاله در قالب تحلیل‌های فلسفی و بر اساس مبانی رایج حکمت متعالیه، این نتیجه را می‌دهد که امور اعتباری، واقعیت‌هایی وابسته به فاعل‌های معتبری هستند که از طریق رابطه علّی هستی‌بخشی موجود می‌شوند. در این رابطه، میان مصادیق عمل اعتبار و امر اعتباری تعدد خارچی وجود ندارد و واقعیت اعتباری وجودی ظلّی نسبت به عمل اعتبار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

The Ontological Analysis of Mentally Constructed Entities

نویسندگان [English]

Abdollah fathy ¹
mohammad fanaei ²

¹ An assistant professor and a faculty member at Imam Khomeini Institute.

² professor and a faculty member at Imam Khomeini Institute.

چکیده [English]

When we come to speak about current issues of life, we realize that our speech is littered with many things the philosophical reality of which demands precise examination unprecedented. These issues have occupied our life altogether such as, address, home, place of work, money, organization, bank account, seminary school, university, president, inflation, social traditions and institutes, and law.
    Such issues are not like concrete or physical realities bearing existential characteristics; rather, they are called mentally constructed entities by the intellectuals.
    Generally speaking, the most difficult philosophical inquiry about those issues is their ontological analysis; i.e. can we consider them as the concrete entities in the outside world? Where is the residence of such issues? Is it inside or outside the mind? Were it the former, is it the mind of the agent or that of those who have accepted them? What does mentality mean when we say that something is mentally constructed? What is the relation between such things and other mental, natural, or physical things?
    Having followed up their study in the framework of philosophical analysis and according to the principles of Mulla Sadra’s metaphysics, the authors have arrived at the conclusion that mentally constructed entities are realities dependent on valid agents; they exist through the causa subsistendi, though. In this regard, there is no external plurality between mental act of construction and entities mentally constructed. The reality of mental constructions is no more than a shadowy existence to the mental act of construction

کلیدواژه‌ها [English]

mentally constructed entities
posited entities
mentally constructed realities
mental
shadowy

مراجع

آملی لاریجانی، صادق (1378). جزوه‌ درس خارج اصول. دروس 31-35، چاپ نشده.

ابن‌‏فارس، احمد (1404ق). معجم‌ مـقاییس‌ اللغـة‌ (ج4). تحقیق و ضبط. هارون، عبدالسلام محمد. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن‏منظور، مـحمدبن‌مـکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.

اشعری، علی‌بن‌اسماعیل (بی‌تا). کتاب اللمع فی الرد علی اهل الزیغ و البدع. بی‌جا: المکتبة الأزهریه للتراث.

انیس، ابـراهیم و دیگـران (1372). المـعجم الوسیط. چاپ چهارم. بـى‏جا: دفـتر‌ نشر‌ فرهنگ‌ اسلامى.

پناهی شهری، محمد (1392). روان‌شناسی احساس و ادراک. تهران: پیام نور.

تریگ، راجر (1386). فهم علم اجتماعی. ترجمه و تحقیق شهناز مسمی‌پرست. تهران: نشر نی.

خوئی، ابوالقاسم (1413ق). مصباح الفقاهة (ج2). بی‌تا. بی‌جا.

راغب اصفهانی،حسین‌بن‌محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعلم.

رحمتی، محمدصادق (1371). روان‌شناسی اجتماعی معاصر. تهران: سینا.

سرل، جان آر (1385). افعال گفتاری. ترجمه محمدعلی عبداللهی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

سهرودی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تهران: مؤسسه‌ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

صدر، سیدمحمدباقر (1402ق). الأسس المنطیقیه للإستقراء. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.

صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1981م).الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الاربعة. چاپ دوم. بیروت: دار احیاء التراث.

طباطبایی، سیدمحمدحسین (1382). نهایة الحکمة. تحقیق غلام‌رضا فیاضی(ج1-4). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

ــــــــــــــــــــــــــ (1403ق). حاشیة الکفایة. قم: بنیاد فکری علامه.

ـــــــــــــــــــــــــــ (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعه مدرسین.

ـــــــــــــــــــــــــــ (1428ق). مجموعه رسائل العلامه الطباطبایی. قم: باقیات.

طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین (ج‏3). تهران: مرتضوی.

عابدینی، جواد (1395). اعتباریات در اندیشه‌ محقق اصفهانی و جان سرل (رساله‌ (PHD. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

ــــــــــــــ (بی‌تا). بررسی نظریه نهادهای اجتماعی در اندیشه‌ جان سرل (رساله ارشد). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

عبودیت، عبدالرسول (1391). نظام حکمت صدرایی (ج1-3)، تهران: سمت.

ــــــــــــــــــــ (1382). هستی‌شناسی. قم: انشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

عراقی، ضیاءالدین (1417ق). نهایة الأفکار. قم: انتشارات اسلامی.

علامه غروی اصفهانی، سیدمحمدحسین (1374). نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (ج5و6)، قم: سید الشهداء.

علم‌الهدی، علی‌بن‌حسین (سیدمرتضی) (1376). الذریعه الی اصول الشریعه (ج2). تهران: دانشگاه تهران.

فرانزوی، استفن ال (1385). روا‌ن‌شناسی اجتماعی. ترجمه مهرداد فیروزبخت و منصور قنادان، تهران: رسا.

فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد (1410ق). کتاب العین (ج‏2)، قم: هجرت.

فیومی، احمد‌بن‌‌محمد(۲۰۰۱م). المصباح المنیر. بیروت: مکتبة ناشرون‎.

فیاضی، غلام‌رضا (1387). هستی و چیستی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

قرشی، علی‌اکبر (1371). قاموس قرآن (ج‏4). تهران: دارالکتب الإسلامیة.

کاپلستون، فردریک (1387). تاریخ فلسفه‌ غرب (ج6). ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: سروش.

ــــــــــــــــــ (1380). تاریخ فلسفه‌ غرب (ج1). ترجمه جلال‌الدین مجتبوی، تهران: سروش.

کریمی، یوسف (1381). روان‌شناسی اجتماعی. تهران: ارسباران.

کوه کمره‌ای، محمد (1409ق). کتاب البیع. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، انتشارات اسلامی.

مصباح یزدی، محمدتقی (۱382). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. قم: مؤسسه‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌ اما‌م‌ خمینی. انتشا‌رات‌ ‎. ‎

ـــــــــــــــــــــــ (1380). آموزش فلسفه. قم: موسسه‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌ اما‌م‌ خمینی1، انتشا‌رات‌ ‎. ‎

ـــــــــــــــــــــــ (۱۴۳۵ق). تعلیقة علی نهایة الحکمة. قم: مؤسسه‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌ اما‌م‌ خمینی‎. ‎

مصطفوی، حسن (1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج‏8)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

مطهری، مرتضی (1382). مجموعه‌ آثار (ج5و6). تهران: صدرا.

مظفر، محمدرضا (1375). المنطق. قم: فیروزآبادی‎.

موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1379). کتاب البیع. تهران: مؤسسه‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌ اما‌م‌ خمینی‌. ‎

موسوی خمینی، سیدمصطفی (1418ق). تحریرات فی الاصول. تهران: مؤسسه‌ نشر آثار امام خمینی.

نائینی، محمدحسین (1417ق). فوائد الاصول. قم: انتتشارات اسلامی

_{^{Collin, Finn (1997). social reality. New York: Routledge.}}

_{^{Edward Craig (1998). Realism And Antirealism in Edward Craig, ed, Routlage Ensyclopedia of Philosophy.(vol. 8. p. 116). London: Routledge.}}

_{^{Hume David ( 2008). A Treatise of Human Nature: a critical edition. Oxford: Oxford University Press.}}

_{^{Miller, Robert L. and Brewer, John D., ed.(2003). The A-Z of Social Research (A Dictionary of Key Social Science Research Concepts). London: Sage Publications.}}

_{^{Searle, John (2010). Making the Social World: the structure of human civilization. Oxford: Oxford university press.}}

_{^{----------------- (1995). The Construction of Social Reality. New York: The free press.}}

_{^{Wittgenstein, Ludwig (1974). Philosophical Grammar, Edited by Rush, Translated by Anthony Kenny. California: University of California Press.}}