توجیه پذیری معاد جسمانی صدرایی از دیدگاه امام خمینی و نقد شبهه تفکیک گرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

تبیین و توجیه کیفیت معاد جسمانی در دیدگاه امام خمینی، کارآیی حکمت صدرایی و مبانی عمیق آن در تبیین و تحکیم باورهای دینی را به نمایش می‌گذارد و از تفکر پویا و فعال حکمت متعالیه در ادوار مختلف خبر می‌دهد. اما برخی در این فضا با شبهه‌آفرینی، به تحریف نظریات ایشان برخاسته‌اند تا به تبع آن، صدراستیزی را ـ به‌ویژه در نظریه معاد جسمانی ـ به معظم‌له نسبت دهند.
نقد مستند به تقریر مستحکم امام از معاد جسمانی صدرایی و تبیین و تحلیل آمیخته به دفاع ایشان از مبانی فلسفی حکمت متعالیه، ضمن رد ادعاهای شبهه‌محور برخی تفکیک‌گرایان، راه‌گشای نیل به اندیشه ناب حکمت متعالیه نیز خواهد بود. مبانی متعالی امام خمینی1 همان مبانی صدرایی با تبیین و توجیه مبتنی بر درون‌مایه‌های دینی و آیات و روایات می‌باشد.
امام نگاه چند جانبه صدرالمتألهین به معاد را در اضلاع معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی و علم‌النفس دنبال نموده و آن را وافی به درک کیفیت معاد معرفی می‌کند. ایشان در بُعد معرفتی، گذر از سطحی‌نگری و عوام‌گرایی در درک کیفیت جسمانیت معاد و رد معاد عنصری را شرط لازم اعلام می‌کند و در بُعد هستی‌شناختی، مراتب وجودی نفس در دو نشئه و تفاوت رتبی وجود دنیا و آخرت و ارتقای وجودی جسم از وجود بالقوه و مادی به وجود بالفعل را مورد اهتمام قرار می‌دهد. همچنین در بُعد معرفت نفس، نشأت وجودی نفس و کیفیت وجود آن در نشئات مختلف و رابطه نفس و بدن را برای درک کیفیت جسمانیت معاد شرط اساسی می‌داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Imam Khomeini on the Justifiability of Bodily Resurrection and the Criticism of Tafkiki School

نویسنده [English]

  • mohammadreza Ershadinia
. An associate professor at Hakim Sabzewari University
چکیده [English]

Imam Khomeini’s view on the justification for bodily resurrection has demonstrated the competence of Mulla Sadra’s metaphysics and its profound groundwork for the explanation and consolidation of religious beliefs, thus his dynamic thought in different cycles of time. There are some people, however, who by throwing doubts and distorting Khomeini’s views try to ascribe anti-Sadraism to  him, particularly in the theory of bodily resurrection.
    Imam Khomeini’s account and documented criticism of Sadra’s bodily resurrection and his defense of Mulla Sadra’s groundwork of metaphysics not only dispel the doubtful claims of Tafkiki school people, but also pave the way for others to benefit from Sadra’s noble metaphysics. The late Khomeini’s groundwork of metaphysics is identical with that of Sadra’s; however, his justification mostly rests on religious motifs, i.e. verses of the Qur’an and Islamic traditions.
    Imam Khomeini has followed up Sadra’s multifaceted view on resurrection in its epistemological ontological and psychological dimensions regarding it competent enough to settle the how-question of the issue. In the epistemological dimension, he passes by the superficial inquiry and rejects the resurrection of main elements theory as a necessary prerequisite for his view. In its ontological dimension, he pays serious attention to the graded existence of the soul in this world and the next and the promotion of body from potentiality and corporeality to its actuality and being incorporeal. In its psychological dimension, he proposes the how-origination of soul in its different phases and the body-mind relation as the main prerequisite to understanding the how-question of bodily resurrection .
                              

کلیدواژه‌ها [English]

  • اImam Khomeini
  • Mulla Sadra
  • bodily resurrection
  • the resurrection of main elements theory
  • the criticism of Tafkiki school
  1. ابن سینا، حسین بن عبدالله (1403ق). الاشارات و التنبیهات (ج3). تهران: دفتر نشر کتاب.
  2. ارشادینیا، محمدرضا (1382). نقد و بررسی نظریه تفکیک. قم: بوستان کتاب.
  3. اصفهانی، میرزا مهدی (بی‌تا). ابواب الهدی. شماره 12412، مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
  4. پاپکین، ریچارد (1374). کلیات فلسفه. مترجم: سید جلال‌الدین مجتبوی.
  5. تهرانی، میرزا جواد (1374). میزان المطالب. قم: موسسه در راه حق.
  6. حکیمی، محمدرضا (1388). الهیات الهی و الهیات بشری (نظرها ). قم: دلیل ما.
  7. ـــــــــــــــــ (1387). آنجا که خورشید می‌وزد. قم: دلیل ما.
  8. ـــــــــــــــــ (1386). الهیات الهی و الهیات بشری (مدخل). قم: دلیل ما.
  9. ـــــــــــــــــ (1382). پیام جاودانه. قم: دلیل ما.
  10. ــــــــــــــــ (1381)، معاد جسمانی در حکمت متعالیه. قم: دلیل ما.
  11. سهروردی، یحیی‌بن‌حبش (1380). مجموعه مصنفات (ج2). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  12. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1380). المبدأ و المعاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم، مرکز انتشارات.
  13. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1410ق). الاسفار الاربعة (ج9). بیروت: دار احیاء التراث.
  14. غزالی، محمد (1414ق). تهافتالفلاسفه. بیروت: دارالهلال.
  15. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار (ج8 و 58 و 70). بیروت: دار احیاء التراث.
  16. موسوی خمینی، روح‌الله (1387). مناهجالوصول الى علمالاصول (ج‏1). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  17. ــــــــــــــــــــــ (1381‏). تقریرات دروس فلسفه (ج1،3). به تقریر سید عبدالغنى اردبیلى. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.