بازنمایی رویکردهای جریان‌های انحرافی به مفاهیم و آموزه‌های مهدوی با تأکید بر «تأویل و تطبیق»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سطح 4 حوزه علمیه قم

2 دانشیار و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه (نویسنده مسئول)

چکیده

آموزه موعود نجات‌بخش و جایگاه رفیع آن، باعث هرچه بیشتر شدن انگیزه فرقه­ها در تأویل معارف مهدوی و ارائه برداشت­های متناسب با محتوای جریان­های انحرافی بوده است. فرقه­ها با تأویل و تطبیق گزاره­های مهدوی، در پی زمینه­سازی اقناع اندیشه موعودباوران و بهره­مندی از حمایت ایشان در بقای جریان فرقه بوده­اند. این جستار با روش توصیفی- تحلیلی به بازشناسی رویکرد فرقه­های انحرافی به آموزه مهدویت می­پردازد. نتایج تحقیق گویای این مطلب است که این دست­برد نه‌تنها در اصل آموزه مهدویت، بلکه در ویژگی­ها و خصوصیات موعود نیز رخ­ داده است. تأویل در اصل مهدویت، در مواردی منجر به بروز مهدویت نوعی شده و در موارد دیگر، به نحوه تعدد مهدیان و یا حتی نفی امام مهدی با ظهور نایب ایشان نظر داشته است. ویژگی­های قائم نیز در حیطه­های مختلفی نظیر خصوصیات ظاهری، مکان­های ظهور، مفهوم عدالت و غلبه قائم و حتی افراد و اشیاء همراه ایشان، در راستای ادعای مدعیان دروغین تأویل و تطبیق پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Look at the Approaches of Misguided Islamic Sects with Respect to the Concepts and Teachings Related to the Mahdi (a) with an Emphasis on Incorrect Interpretation and Application

نویسندگان [English]

  • mohammad ali fallah ali abad 1
  • ezodin rezanejad 2
1 sathe 4 howzah
2 Assistant Professor and faculty Member, al-Mustafa International University (corresponding author).
چکیده [English]

The belief in a savior [that will come at the end of time and save humanity] and its prominent place [in the teachings of religion] has led many sects to interpret the teachings concerning this subject [in an incorrect manner] and to present interpretations of this verity that are harmonious with the content of their own perverse schools of thought. By such interpretations such schools of thought sought to convince those individuals who had a firm belief in the Mahdi (a) that they were rightly guided and thereby gain their assistance. This research project is a description and analysis of the actions of such perverse religious sects with respect to the teachings regarding the Mahdi (a). It has been deduced that such interpretations are not limited to the actual teaching concerning the existence of the Mahdi (a); rather, they also include his distinctions as well. Sometimes, such interpretations present a new type of ‘Mahdi’ and at other times it leads to the belief in a multiplicity of ‘Mahdis’. What is more, some interpretations – in effect – end up negating the very existence of the Mahdi (a) itself with the manifestation of his representative. Very often, such individuals interpreted the distinctions of the Mahdi (a), the place of his re-appearance, the ‘justice’ that he will implement, his victory and even the individuals who will assist him for their own advantage

کلیدواژه‌ها [English]

  • ta’wil (incorrect interpretation of religious verities)
  • tatbiq (applying religious verities to instances that are not really instances of the these verities)
  • concepts related to Mahdism (a)
  • the distinctions of the Mahdi (a)

مراجع

ابن‌اثیر، مبارک بن محمد (1367ش). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر (ج3،1). قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن‌بابویه، محمد بن على‏ (1395ق). کمال الدین و تمام النعمة.(ج2). تصحیح علی اکبر غفاری. تهران: اسلامیه.
ابن‌حماد، نعیم‌بن‌حماد (1423ق). الفتن. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌حنبل، احمد بن محمد (1409ق). أحادیث المهدی7 من مسند احمد بن حنبل. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن‌حیون، نعمان بن محمد (1426ق/ 2005م). افتتاح الدعوة. بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
ــــــــــــــــــــــــ (1409ق). شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار: (ج3،2). تصحیح حسینی جلالی. قم: جامعه مدرسین حوزه علیمه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
ابن‌طاووس، على‌بن‌موسى (بى‌تا). الملاحم و الفتن یا فتنه و آشوب‌هاى آخر الزمان. تحقیق محمدجواد نجفى. تهران: انتشارات اسلامیة.
ابن‌فارس، احمد (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌منادى، احمدبن‌جعفر (1418ق). الملاحم (لابن منادى). قم: دار السیرة.
ادریس‌بن‌حسن (بی­تا). عیون الاخبار و فنون الاثار فی فضائل الائمة الاطهار «اخبار الدولة الفاطمیه» (ج5). تحقیق غالب مصطفی. بیروت: نشر دار الاندلس.
اشعری قمی، سعد‌بن‌عبدالله بن ابی‌خلف (1361). المقالات و الفرق. تصحیح محمدجواد مشکور. مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
افندی (عبدالبهاء)، عباس (2001م). مقاله شخصی سیاح. هوفهایم آلمان: مؤسسه مطبوعات امری.
انصاری، ابومحمد (بی­تا).جامع الادلة. نسخه الکترونیک. بی­جا: انتشارات انصار امام مهدی.
بحرانی، هاشم‌بن‌سلیمان (1422ق). غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الامام من طریق الخاص و العام. تحقیق علی عاشورایی (ج7). بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
بصری (1433ق/ 2012م). الوصیة المقدسه الکتاب العاصم من الضلال. جمع‌آوری علاء السالم. بی‌جا: انتشارات انصار امام مهدی. 
بصری (بی­تا). بشارتی بر تمام اهل عالم. جزوه.
پسیخانی، محمود (بی­تا). رساله میزان. بی­جا: بی‌نا.
جعفریان، رسول (1391). مهدیان دروغین. نشر علم.
جمعی از نویسندگان (بی­تا). جزوه «ادله جامع یمانی». بی­جا: انتشارات انصار امام مهدی.
حسینی زبیدی، محمدمرتضى (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس (ج13). بیروت: دارالفکر.
روحی میرآبادی، علیرضا (1378). «هفت دور تاریخ مقدس بشری از دیدگاه اسماعیلیان». مجله مطالعات اسلامی، فلسفه و کلام. شماره 81-82.
زمخشرى، محمودبن‌عمر (1417ق). الفایق فی غریب الحدیث. بیروت: دار الکتب العلمیة.
زمخشرى، محمودبن‌عمر (1979م). أساس البلاغة.(ج2). بیروت: دار صادر.
زیادی، حیدر (بی­تا). یمانی موعود حجت الله. بی­جا: انتشارات انصار امام مهدی.
سبحانی، جعفر (1391ش/ 1433ق). بحوث فی الملل و النحل. دراسة موضوعیة مقارنة للمذاهب الاسلامیة (ج8). قم: مؤسسه امام صادق(ع).
سجستانی، ابویعقوب (1367). کشف المحجوب. «رساله در آیین اسماعیلی از قرن چهارم». هنری کربین. تهران: کتابخانه طهوری (ناشر زبان و فرهنگ ایرانی).
سیالکوتی، نذیر احمد مبشر (1380ق/ 1961م). القول الصریح فی ظهور المهدی و المسیح. غنا: شرکت اسلامیه.
شاکر، محمدکاظم (1382). مبانی و روش­های تفسیری. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
ــــــــــــــــ (1388). روش­های تأویل قرآن. قم: بوستان کتاب.
شوشتری، نورالله بن شریف‌الدین (1409ق). احقاق الحق و ازهاق الباطل (ج29). قم: انتشارات کتابخانه عمومی آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی.
شیبی، کامل‌مصطفی (1385). تشیّع و تصوف (تا آغاز سده دوازدهم هجری). ترجمه علی‌رضا ذکاوتی. تهران: امیرکبیر.
صاحب‌بن‌عباد، إسماعیل‌بن‌عباد (1414ق). المحیط فی اللغة. بیروت: عالم الکتاب.
طریحی، فخرالدین‌بن‌محمد (1375). مجمع البحرین (ج5). تهران: مرتضوى.
طوسی، محمد‌بن‌الحسن (1411ق). کتاب الغیبة للحجة. قم: دار المعارف الاسلامیه.
فراهیدى، خلیل‌بن‌احمد (1409ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
فلاح علی‌آباد، محمدعلی و عزالدین رضانژاد (1391). تحلیل و بررسی روایات سن حضرت مهدی. «انتظار موعود»، ش39.
قادیانی، غلام‌احمد (1437ق/ 2016م). ازاله خطأ. اسلام‌آباد: الشرکة الاسلامیة المحدوده.
ـــــــــــــــــ (1433ق/ 2012م). فتح الاسلام و توضیح المرام و ازالة الاوهام. ترجمه عبدالمجید عامر، اسلام‌آباد: الشرکة الاسلامیة المحدوده.
ــــــــــــــــ (1428ق/ 2007م). حمامة البشری الی اهل مکه و صلحاء ام القری. اسلام‌آباد: شرکت اسلامیه.
قبادیانی، ناصر خسرو (1384). وجه دین. چاپ دوم. تهران: انتشارات اساطیر.
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏ (1407ق). الکافی (ج1)، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
گلپایگانی، ابوالفضل (بی­تا). کتاب الفرائد. ازبکستان: مطبعة هندیة، لجنه ملی مطالعات و انتشارات.
مادلونگ (1388). المناظرات ابن هیثم. «پیدایی فاطمیان و گفت­وگوهای درونی شیعیان در المناظرات». ترجمه امیر جوان‌آراسته. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار (52). چاپ دوم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مشعشعی، محمدبن‌فلاح (بی­تا). رسائل المشعشعی. قم: کتابخانه مرعشی نجفی.
ـــــــــــــــــــــ (بی­تا). کلام المهدی. قم: کتابخانه مرعشی نجفی.
مقدسى شافعى سلمى، یوسف‌بن‌یحیى (1428ق). عقد الدرر فی أخبار المنتظرf. قم: مسجد مقدس جمکران.
نعمانی، محمد بن ابراهیم (1397). الغیبة. تهران: صدوق.
ــــــــــــــــــــــ (1362). غیبت نعمانى. ترجمه فهرى. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نعیم بن حماد (1423ق). الفتن (ابن حماد). بیروت: دار الکتب العلمیة.
نوری (بهاء)، حسینعلی (1377). ایقان. هوفهایم آلمان: لجنه ملی نشر آثار بهایی، نشر جدید.
هاجسن، مارشال گودوین سیمز (1383). فرقه اسماعیلیه. ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 مرداد 1396
  • تاریخ بازنگری: 20 آبان 1397
  • تاریخ پذیرش: 05 آذر 1397

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار