سنجش شناخت در محتوای موسیقی در نظام معرفت‌شناسی حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مبانی نظری اسلام، دانشگاه معارف اسلامی

2 دانشیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

محتوای موسیقی از آن ‌جهت‌ که صرفاً بیانگر عواطف و احساسات انسانی است، چیزی بیش از یک احساس عاطفی در نفس مخاطب به وجود نمی‏آورد. بنابراین، واقعیتی که موسیقی ما را با آن مواجه می‌کند، همان انفعال عاطفی است؛ نه چیزی بیش و نه چیزی کمتر. ازآنجاکه این قسم مُدرَکات، در شمار مُدرَکات حضوری نفس انسانی است، متصف به کذب نمی‏شود؛ اما ازآنجاکه بر مبنای هستی‌شناختی حکمت متعالیه، تشکیک مراتب بر همه مراتب وجود حکم‏فرماست، می‌توان به تناسب تکامل‏یافتگی هر نفس، محتوای موسیقی منبعث از آن نفس را، متصف به وصف «عالی» و «دانی» دانست. ازاین‌رو، هرچه میزان اتصاف نفس به اوصاف امکانی و حدود ماهوی کمتر باشد، انفعالات ایجادشده در آن نیز عالی‏تر خواهد بود.
این مقاله درصدد است که «ملاک شناخت» و «معیار شناخت» را در محتوای موسیقی بر مبنای معرفت‌شناختی حکمت متعالیه مورد بررسی و تفصیل قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An evaluation of knowledge in Musical Notes on Sadrian Epistemological Grounds

نویسندگان [English]

  • Hossein Shayesteh 1
  • , Abd al-Husain Khusrawpanah 2
1 PhD of Islamic theoretical foundation, Islamic Maaref University (Corresponding Author).
2 Associate professor and faculty member of Islamic Thought and Culture Academy
چکیده [English]

Given the fact that musical notes reflect but only human emotions they do not produce anything other than emotions. Thus the only thing that is produced by music is emotions- nothing more. Since such perceptions are among human presentational perceptions they cannot be described as [true or] false. However, since gradation in transcendental theosophy includes all levels of existence musical notes vary from high to low depending on the level of the perfection of the soul that produces them. Hence the freer a soul from possible qualities and limits the deeper its impressions. This article aims to evaluate the criterion of knowledge in musical notes on the basis of Sadrian epistemology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • musical notes
  • Epistemology
  • transcendental theosophy
  • criterion of knowledge
  1. ابن‌رشد، محمدبن احمد (1986م). تلخیص کتاب الشعر. قاهره: الهیئة المصریه.
  2. ادوارد رید، هربرت (1386). معنی هنر. ترجمه نجف دریابندری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  3. ارسطو (1386). سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  4. استور، آنتونی (1383). موسیقی و ذهن. ترجمه غلامحسین معتمدی. تهران: نشر مرکز.
  5. استیس، والتر ترنس (1381). فلسفه هگل، ترجمه حمید عنایت. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  6. جعفری محمدتقی (1382). موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی. تهران: موسسه علامه جعفری.
  7. جوادی آملی، عبدالله (1378). معرفت‌شناسی در قرآن. قم: موسسه اسرا.
  8. خسروپناه، عبدالحسین و دیگران (1393). رئالیسم معرفتی. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  9. شایسته، حسین (1392). موسیقی در گستره حکمت اسلامی. قم: نشر معارف.
  10. شهرزوری شمس‌الدین محمدبن‌محمد (1383). رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.  
  11. شهمیری، امین (1388). درآمدی بر صوت‌شناسی در موسیقی. تهران: نشر نی.
  12. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  13. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
  14. طباطبایى، جواد (1374). ابن‌خلدون و علوم اجتماعی. تهران: طرح نو.
  15. طباطبایى، سیدمحمدحسین (1424ق). نهایة الحکمة. قم: موسسه نشر اسلامی.
  16. فروزانفر، بدیع الزمان (1377). شرح مثنوی شریف. تهران: زوار.
  17. فلوطین (1413ق). اوثولوجیا. قم: بیدار.
  18. کاپلستون، فردریک چارلز (1388). تاریخ فلسفه. ترجمه سیدجلال‌الدین مجتبوی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  19. مصباح یزدی، محمدتقی (1377). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  20. ــــــــــــــــــــــ (1361). پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک. قم: موسسه در راه حق.
  21. ـــــــــــــــــــــ (1379). آموزش فلسفه(ج1). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  22. مطهری، مرتضی (1373). مجموعه آثار (ج 6و13). تهران: صدرا.
  23. مظفر، محمدرضا (1376). المنطق. قم: سیدالشهدا