در سراسر آثار فلسفی و غیرفلسفی ملاصدرا، انواع و اقسام گزاره‌ها وجود دارد. گزارههای عقلی از انواع و اقسامش، گزارههای علمی، گزارههای نقلی و گزارههای شهودی. دراینمیان، ملاصدرا از قضایای نقلی و شهودی فراوان بهره برده است. این امر و سابقه نداشتن چنین روالی در بین فلاسفه -و بهویژه در متون فلسفی، سبب ایجاد اختلاف نظر بر سر تعیین جایگاه این دو منبع معرفتی در نظام حکمت متعالیه و نیز نقش آنها در این نظام، بر فرض فلسفی و نظاممند بودن آن میان اندیشمندان اسلامی و صدراپژوهان شده است. در یک بررسی، دستکم نُه نظریه دراینباره ارائه شده است که گرچه برخی از آنها مانند دیدگاهی که روش فلسفی ملاصدرا را تلفیق اندیشه‌ها و ایجاد سامان نوین فلسفی برای هماهنگی بیشتر با آموزه‌های دینی معرفی می‌کند تا حدودی می‌تواند مورد قبول واقع شود، ولی هرکدام از جهاتی نقص دارد و با ایرادهایی روبهروست. دیدگاه مختار این نوشتار آن است که صدرالمتألهین از گزارههای نقلی قطعی و شهود معصوم:، به عنوان حد وسط یکی از مبادی برهان فلسفی و از جمله مبادی یقینی بهره برده است.
An assessment of theories concerning place of revelation and intuition in transcendental theosophy
نویسندگان [English]
hasan rezaei
baqer al oloom yniversity, qom, iran
چکیده [English]
Mulla Sadra's works – whether philosophic or non-philosophic – contain varied propositions – rational, scientific, revelation-based and intuitive. He has however, made abundant use of revealed and intuitive propositions. This has raised controversy among Muslim scholars on the place of these two epistemic sources in transcendental theosophy and their role in this philosophical system. Study shows there are some nine theories in this regard. Though some theories like the one that indicates that transcendental theosophy is a combination of different theories in line with religious doctrines are somewhat acceptable others suffer from certain flaws. This article supports the view that in his transcendental theosophy, Mulla Sadra makes use of definite revealed and intuitive propositions as a middle term in philosophical arguments
18. ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1362). سه رساله فلسفی. با تعلیق و تصحیح و مقدمه سیدجلال‌الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1360). اسرار الایات. تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1420ق). مجموعه رسائل فلسفی ملاصدرا. چاپ دوم. تهران: حکمت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1981م). الحکمه المتعالیه فی السفار العقلیه الاربعه(ج5، 7، 9). چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
صلواتی، عبدالله (1394). «تعیین معرفتی فلسفه ملاصدرا و نقد دو دیدگاه». حکمت و فلسفه، 43، تابستان 94، ص21-36.
ــــــــــــــ (1389). «جایگاه تعالیم وحیانی در تبیین وجودی انسان نزد ملاصدرا». انسان پژوهی دینی، 7 (24)، ص79-94.
عبودیت، عبدالرسول (1385). درآمدی بر نظام حکمت صدرایی(ج1). تهران: سمت؛ قم: مؤسسه آموزش پژوهشی امام خمینی، مرکز انتشارات.
علیزاده، بیوک (1376). «تمایز ماهیت مکتب فلسفی ملاصدرا از دیگر مکاتب». خردنامه صدرا، 10، زمستان 76، ص90-101.
فرامرز قراملکی، احد (1388). روش‌شناسی فلسفه ملاصدرا. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ابتدای صفحه