بررسی انتقادی تقریر عرف‌گرایانه از نظریۀ اخلاقی جان‌ رالز

محیطی اردکانی, حسن

بررسی انتقادی تقریر عرف‌گرایانه از نظریۀ اخلاقی جان‌ رالز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حسن محیطی اردکانی

دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق تطبیقی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده

همواره بحث بر سر منشأ ارزش اخلاقی یکی از مهم‏ترین و چالش‌برانگیزترین مباحث در میان فیلسوفان اخلاق بوده و سبب تقسیم مکاتب اخلاقی به واقع‌گرا و غیرواقع‌گرا گشته است. عرف‌گرایی ثبوتی، یکی از اقسام غیرواقع‌گرایی است. دایره شمول عرف‌گرایی ثبوتی، تمام مکاتبی را دربردارد که عرف را به‏ عنوان منشأ ارزش اخلاقی معرفی می‌کنند. دیدگاه عدالت اجتماعی جان رالز یکی از دیدگاه‌های مهم در فلسفه اخلاق شمرده می‌شود که درباره عرف‌گرا بودن یا نبودن آن تردید وجود دارد. برخی بر واقع‌گرا بودن دیدگاه رالز تأکید دارند و عرف‌گرا بودن آن را نفی می‌کنند، ولی برخی دیگر بر غیرواقع‌ بودن دیدگاه وی از نوع عرف‌گرایی اصرار می‌ورزند. در این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به برخی از دلالت‌های عرف‌گرایانه دیدگاه رالز اشاره شده، همچنین دیدگاه یادشده بنا بر احتمال عرف‌گرا بودن ارزیابی انتقادی شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

A critical assessment of secular formulation of John Rawls' moral theory

نویسنده [English]

Hasan Muhiti Ardakani

PhD student of comparative moral philosophy of Imam Khomeini Education and Research Institute

چکیده [English]

The question of the origin of moral values has always been among the most important and challenging questions for moral philosophers dividing moral schools into realist and non-realist. Positive secularism is a branch of non-realist school of thought. It includes all schools that regard common parlance as the origin of moral values. John Rawls' theory of social justice is an important theory in moral philosophy. It is not clear whether or not it is secular in nature. Some consider it as realist negating that it is secular whereas others term it as non-realist and secular. Using a descriptive – analytic methodology, this study alludes to some of the secular implications of Rawls' theory. It critically assesses this theory if it happens to be a secular one.

کلیدواژه‌ها [English]

common parlance
secularism
Rawls
ethics
moral theory
veil of ignorance
reflective equilibrium

مراجع

آشتیانی، محمدحسن‌بن‌جعفر ‎(۱۴۲۹ق). بحرالفوائد فی شرح الفرائد مع متن الرسائل(ج1). تحقیق و تدقیق لجنة لاحیاء التراث العربی؛ باشراف جعفر مرتضی العاملی. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.

ابن‌فارس، احمدبن‌زکریا (۱۴۱۱ق). معجم مقاییس اللغة(ج4). بتحقیق و ضبط عبدالسلام محمدهارون. بیروت: دارالجبل.

ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (‎۱۳۰۰ق). لسان العرب(ج9). بیروت: دارصادر.

ازهری، محمدبن‌احمد (۱۴۲۲ق). معجم تهذیب اللغة(ج3). تحقیق ریاض کی‌قاسم. بیروت: دارالمعرفة.

راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (۱۴۰۴ق). المفردات فی غریب القرآن. تهران: دفتر نشر الکتاب.

حکیم، محمدتقی(1418ق). الاصول العامة للفقه المقارن. قم: المجمع العالمی لاهل‌البیت:.

رالز، جان (۱۳۸۷). نظریه عدالت. ترجمة محمدکمال سروریان، مرتضی بحرانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

رجبی، حسین (1372). «کاربرد عرف در استنباط». کیهان اندیشه، 48، ص127-136.

زحیلی، وهبة (1418ق). العرف و العادة. دمشق: دارالمکتبی.

زرقاء، مصطفی‌احمد (‎۱۹۶۷م). المدخل الفقهی العام(ج2). بیروت: دارالفکر.

سمعانی، منصوربن‌محمد (1418ق). قواطع الأدلة فی الأصول. المحقق محمد حسن اسماعیل. بیروت: دارالکتب‌ العلمیة.

سندل، مایکل ‎(۱۳۹۳). عدالت: کار درست کدام است؟. ترجمة‌ حسن افشار. تهران: نشر مرکز.

علیدوست، ابوالقاسم‎ (۱۳۸۴). فقه و عرف. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سازمان انتشارات.

فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد (۱۴۰۵ق). العین(ج2). تحقیق مهدی المخزومی، ابراهیم السامرائی. قم: دارالهجرة.

فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب (1306ق). القاموس المحیط(ج3). مصر: مؤسسة فن الطباعة.

فیومی، احمدبن‌محمد (۱۴۰۵ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: دار الهجرة.

مصباح، مجتبی(1387). بنیاد اخلاق. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

واعظی، احمد‎ (۱۳۸۴). جان رالز؛ از نظریه عدالت تا لیبرالیسم سیاسی. قم: بوستان کتاب.

Bunnin, Nicholas and Jiyuan Yu (2004)."Conventionalism" In: The Blackwell Dictionary of Western Philosophy. Chichester. UK: Malden, MA: Wiley-Blackwell, Blackwell Publishing.

Dworkin, Ronald (1973). "The Orginal position", In: Norman Daniels (ed.). Reading Rawls: Critical Studies on Rawl's a theory of justice. New York: Basic Books, INC. p 16-52.

Hare, Richard (1973). "rawls' theory of justice". In: Norman Daniels (ed.). Reading Rawls: Critical Studies on Rawl's a theory of justice. New York: Basic Books, INC. p. 81-107.

Hart, H. L. A.(1973) "Rawls on Liberty and its Priority". In: Norman Daniels (ed.). Reading Rawls: Critical Studies on Rawl's a theory of justice. New York: Basic Books, INC. p. 230-252.

Kukathas, chandran and Philip pettit (1990). Rawls: a theory of justice and its critics. Stanford: Stanford university press.

Lyons, David (1974). "Nature and Soundness of the Contract and Coherence Arguments". In: Norman Daniels (ed.). Reading Rawls: Critical Studies on Rawl's a theory of justice. New York: Basic Books, INC. p.141-167.

Nagel, Thomas (1973). "Rawls on Justice" In: Norman Daniels (ed.). Reading Rawls: Critical Studies on Rawl's a theory of justice. New York: Basic Books, INC. p. 1-16.

Rawls, John (1999). Collected papers. Edited by Samuel Freeman. London: Harvard University Press.

Sandel, Michael J.(1998). Liberalism and the Limits of Justice. united states of America: Cambridge University Press.