دانش‌پژوه رشته فلسفه دین در مقطع دکتری در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
تاریخ دریافت: 18 فروردین 1396،
تاریخ بازنگری: 20 مرداد 1396،
تاریخ پذیرش: 12 شهریور 1396
چکیده
درباره رابطه ایمان و معرفت دیدگاه‌های گوناگونی در میان اندیشمندان غربی و اسلامی مطرح شده است. آیت‌الله مصباح‌یزدی در این زمینه معتقد است ایمان اگرچه با معرفت متفاوت است، به معرفت نیاز دارد. شرط لازم ایمان به خدا نیز معرفت به اوست. معرفت خداوند به سه شکل مختلف قابل تصور است: 1. معرفت فطری که معرفتی حضوری و شخصی و درعین حال اجمالی است. 2. معرفت عقلی که معرفتی حصولی و کلی، ولی غایبانه است. 3. معرفت شهودی که معرفتی حضوری، شخصی و روشن است. هرکدام از معرفت‌های عقلی و شهودی، میوه همان معرفت فطری، ولی مکمل و متمم آن هستند. معرفت فطری به دلیل ابهام و اجمالش به‌تنهایی نمی‌تواند زمینه‌ساز ایمان صحیح باشد. معرفت عقلی نیز به دلیل کلی‌بودن نمی‌تواند خدای مشخصی را برای ایمان معرفی کند. معرفت شهودی نیز چیزی جز معرفت فطری صیقل یافته نیست. ازاینرو، معرفت فطری باید از طریق معرفت عقلی یا شهودی به وضوح کافی برسد تا بتواند زمینه‌ساز ایمان باشد.
Relation between belief and knowledge in Ayatollah Misbah Yazdi
نویسندگان [English]
Seyed Mostafa Mirbabapoor
PhD student in Philosophy of Religion
چکیده [English]
There are different opinions concerning the relation between knowledge and belief among Muslim and Western scholars. Ayatollah Misbah Yazdi holds that belief –though different from knowledge – is in need of knowledge. The essential condition for believing in God is the knowledge of God. Knowledge of God is of three types: 1) innate knowledge which is private, presentational and at the same time concise 2) intellectual knowledge which is acquired and universal but non-presentational 3) intuitive knowledge which is presentational, private and clear. Intellectual and intuitive knowledge is the result and complementary of innate knowledge. Being ambiguous, innate knowledge alone cannot pave the ground for true belief nor can intellectual knowledge, being general, introduce a definite god as the subject of belief. Intuitive knowledge is also nothing but refined innate knowledge. Thus innate knowledge must attain sufficient clarity through intellectual or intuitive knowledge so as to be able to prepare the ground for belief
کلیدواژه‌ها [English]
Belief, reason and belief, knowledge and belief, religious epistemology, natural theology, disposition, theism
مراجع
قرآن کریم
آذربایجانی، مسعود (1383). «توجیه ایمان از دیدگاه ویلیام جیمز». پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، 19، ص3–16.
اکبری، رضا (1389). «رویکردهای مختلف به مسئله وجود خداوند و نگاه ابن‌سینا به قرینه گروی»، آینه معرفت، 25، ص105–122.
پلانتینگا، آلوین (1376). فلسفه دین: خدا، اختیار و شر. ترجمه محمد سعیدی‌مهر. قم: مؤسسه فرهنگی طه.
رحمتی، انشاء‌الله (1385). «پاسکال، ایمان و عقلانیت»، برهان و عرفان، 9 و 10، ص9–38.
سلیمانی امیری، عسکری (1388). منطق و شناخت‌شناسی از نظر حضرت استاد مصباح به ضمیمه روش‌شناسی علوم. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
سویین‌برن، ریچارد (1387). «اثبات وجود خدا»، ترجمه مرتضی فتحی‌زاده. کتاب ماه (دین)، 135، ص40-47.
صدرالدین شیرازى، محمدبن‌ابراهیم (1360). أسرار الآیات و أنوار البینات. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی.
قمی، علی‌بن‌ابراهیم (1363). تفسیر القمی(ج1-2). قم: دار الکتاب.
کرگگور، سورن (1374). «انفسی بودن حقیقت است»، نقد و نظر، 3 و 4، ص62–81.
کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407ق). الکافی(ج2). تهران: دار الکتب الاسلامیة.
لگنهاوزن، محمد (1379). «گناه ایمان‌گرایی ویتگنشتاین»، نقد و نظر، 25و26 ، ص151–165.
مصباح‌یزدی، محمدتقی. (1373). توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام؛ فشرده سخنرانی‌های استاد محمدتقی مصباح قبل از نماز جمعه تهران سال ۶۶ـ ۱۳۶۵. قم: شفق.
ــــــــــــــــــــــ. (1377). آموزش عقاید. سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
ــــــــــــــــــــــ . (1378). آموزش فلسفه. 2ج. تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر، شرکت چاپ و نشر بین الملل.
ــــــــــــــــــــــ . (1378الف). خودشناسی برای خودسازی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1380). چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1381). به سوی خودسازی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1382). کاوش‌ها و چالش‌ها(ج2). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1383). به سوی تو. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1384). به سوی او (مشکات). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1384الف). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1385). پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی (مشکات). موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ـــــــــــــــــــــ . (1386). در جستوجوی عرفان اسلامی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ـــــــــــــــــــــ . (1386الف). معارف قرآن (۳-۱): خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی (مشکات). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1388). اخلاق در قرآن (مشکات)(ج1). موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1389). خداشناسی (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن 1). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1390). در کوچه‌های آفتاب: جستاری در عرفان اسلامی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1390الف). سجاده‌های سلوک: شرح مناجات‌های حضرت سجاد7(ج2). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1392). آیین پرواز. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1393). جرعه‌ای از دریای راز. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ . (1395). در پرتو نور. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی1.
مک گراث، آلیستر (1392). درس‌نامه الهیات مسیحی(ج1). ترجمه محمدرضا بیات و دیگران. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
ابتدای صفحه