بررسی اشکالات وارد شده بر نظریه آقاعلی مدرس زنوزی درباره معاد عنصری

امامی فر, حمید; سعیدی, احمد

بررسی اشکالات وارد شده بر نظریه آقاعلی مدرس زنوزی درباره معاد عنصری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره

چکیده

ملاصدرا با کمک جسم مثالی و خواص آن، گام بلندی برای تبیین خردپسند بسیاری از آموزه‌های شرع مقدس اسلام دربارة معاد جسمانی برداشت. اما به اعتقاد مدرس زنوزی، بسیاری از ادلة نقلی معاد را نمی‌توان تنها با جسم مثالی توجیه و تبیین عقلی کرد. به همین دلیل، ایشان برای تکمیل نظریة ملاصدرا و تبیین عقلانی همة آموزه‌های معاد، نظریه‌ای بدیع ارائه نمود. بر اساس این نظریه، بدن عنصری پس از جدا شدن از نفس جزئی خود، تحت تدبیر نفس کلی قرار می‌گیرد و به تکامل جوهری و استکمال ذاتی خویش ادامه می‌دهد تا اینکه به‌‏تدریج به بدنی تبدیل می‌شود که صلاحیت صعود به‌‏سوی نفس جزئی و اتحاد مجدد با آن را می‏یابد. این دیدگاه، مخالفت‌ها و موافقت‌هایی را از سوی فیلسوفان بعدی، به‏‌ویژه پیروان حکمت متعالیه به دنبال داشت. در این مقاله، کوشیده‌‏ا‌‌یم با پاسخ دادن به اشکال‌های واردشده بر دیدگاه زنوزی، تفسیر صحیحی از آن ارائه کنیم

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

An evaluation of objections raised against Zinoozi concerning elemental resurrection

نویسندگان [English]

Hamid Emamifar
Ahmad Saiedi

Imam Khomeini institute

چکیده [English]

Relying on imagery body and its features, Mulla Sadra took long steps forward when he gave a rational explanation of many Islamic doctrines concerning bodily resurrection. Zinoozi however believes that one cannot explain many of the traditional arguments of bodily resurrection through relying merely on imagery body. That is why he gave a new theory in order to complete Mulla Sadra’s theory and explain all Islamic doctrines concerning bodily resurrection. On his view, after the departure of its particular soul, the elemental body remains under the care of the universal soul, continuing thus its substantial movement unless it reaches a stage where it is able to rejoin its own particular soul. This theory was rejected by some and accepted by other later philosophers including the followers of transcendental philosophy. Answering the objections raised against Zinoozi’s theory, this article tries to present an appropriate version of it

کلیدواژه‌ها [English]

Muddaris Zinoozi
Mulla Sadra
bodily resurrection
Soul
Body

مراجع

قرآن کریم
1. پویان، مرتضی (1388). معاد جسمانی در حکمت متعالیه. قم: موسسه بوستان کتاب.
2. چنگی، مهری (1391). «معاد جسمانی از دیدگاه مدرس زنوزی»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، 43، تابستان 1391، ص 103 تا 124.
3. زنوزی، علی‌بن‌عبدالله (1378). مجموعه مصنفات حکیم مؤسّس آقا علی مدرس زنوزی(ج1-2). تهران: اطلاعات.
4. طباطبایی، محمدحسین (1386). نهایة الحکمة. تعلیقة غلامرضا فیاضی. چاپ چهارم. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
5. عبودیت، عبدالرسول (1392). درآمدی به نظام حکمت صدرایی(ج3). قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
6. کیاشمشکی، ابوالفضل (1392). «تحلیل انتقادی دیدگاه مدرّس زنوزی درباره معاد جسمانی»، پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)، 11 (1)، تابستان 1392، ص 5-24.
7. مجلسى، محمدباقربن‌محمدتقی (1379). احتجاجات (ترجمه بحارالأنوار)(ج2). ترجمة موسی خسروى. تهران: اسلامیه.
8. ــــــــــــــــــــــــــ (1365). آداب و سنن ( ترجمه بحار الأنوار). تهران: اسلامیه.
9. ــــــــــــــــــــــــــ (1404ق). بحار الانوار(ج7، 10، 58 و 73). بیروت: مؤسسة الوفاء.
10. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1363). اسرار آلایات. تهران: م‍وس‍س‍ه‌ م‍طال‍ع‍ات‌ و ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌.
11. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. چاپ دوم. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
12. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1346). الحکمة العرشیة. تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، مشهد: ]بی‌نا[.
13. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1422ق.). شرح الهدایة الاثیریة. تصحیح محمدمصطفی فولادکار. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
14. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1378ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة(ج4-6، 8-9). قم: مصطفوی.
1. Woolfson, M (2000). "The origin and evolution of the solar system". Astronomy & Geophysics, 41: p1.12-1.19.