بررسی ابعاد هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی قوه واهمه از منظر ابن‌سینا و ملاصدرا

نویسندگان

1 طلبه سطح سه حوزه علمیه قم و دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه باقر العلوم علیه السلام

2 استادیار، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام، قم

3 دانشیار و عضو هیئت علمی موسسه آموشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده

قوه واهمه می­تواند از دو حیث هستی‏‌شناختی و معرفت‏‌شناختی مورد تحلیل عقلی قرار گیرد. در بررسی به‏‌عمل‌‏آمده به‌‏دست می­‌آید که در نظام فلسفی حکمت صدرایی و سینوی، هیچ­گاه حقیقت قوه واهمه به‌‏عنوان یکی از مبادی ثانویه افعال و ادراکات نفسانی انکار نشده است، بلکه این قوه در هریک از این دو نظام فلسفی جایگاه و هویت خاص و متفاوتی یافته است. برخی اصول و مبانی فلسفی حکمت متعالیه بر ابعاد مختلف هستی‏‌شناختی قوه واهمه تأثیر گذاشته و موجب اختلاف‌نظر در هویت و رابطه وجودی آن با نفس، موهوم، عقل و دیگر قوای ادراکی گشته است. این دو حکیم در ابعاد معرفت‌شناختی این قوه اشتراکات فراوانی داشته، صرفاً در ماهیت و هویت وجودی موهوم و ادراک وهمی با یکدیگر اختلاف‏‌نظر دارند

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An assessment of ontological and epistemological aspects of estimation from the viewpoint of Avicenna and Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • Hussein Pajoohandeh 1
  • Yarali Kurd Firozjaei 2
  • Askari Sulaymani Amiri 3
1 science In Philosophy and Islamic Theology
2 Associate professor ,faculty member of Baqir al-Ulum University,Qom
3 Associate Professor and Faculty member of Imam Khomeini Research and Education Institute.
چکیده [English]

One can make a rational analysis of the faculty of estimation from the ontological and epistemological perspectives. Study shows that Sadrian and Avicennian philosophies have never denied the faculty of estimation as a secondary source of psychological acts and percepts. Instead, each philosophy has given a special and distinct place to it. Some of the principles of transcendental theosophy have affected various ontological aspects of the faculty of estimation causing controversy about the identity of estimation and its relation with soul, estimated perception, reason and other cognitive faculties. The views of these two philosophers about the epistemic aspects of this faculty are very similar with each other. They only differ from each other when it comes to the nature and ontological identity of the estimated perception

کلیدواژه‌ها [English]

  • faculties of soul
  • faculty of estimation
  • estimated perception
  • epistemological aspect
  • ontological aspect
  • Avicenna
  • Mulla Sadra

مراجع

ابن­ سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1404م). الشفاء (ج2و3). تحقیق سعید زاید. قم: مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی.
ارسطو (بی‌تا). فی النفس. تحقیق عبدالرحمن بدوى. بیروت: دارالقلم.
افلوطین (1413ق). اثولوجیا. قم: بیدار.
پژوهنده نجف‌آبادی، حسین (1395). بررسی تطبیقی ابعاد هستی‏شناختی و معرفت‏شناختی قوه واهمه از منظر ابن‌سینا و ملاصدرا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی. قم، دانشگاه باقرالعلوم7، دانشکده الهیات.
حسن‌زاده آملی، حسن (1385). عیون مسائل النفس و سرح العیون فی شرح العیون. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1366). اتحاد عاقل به معقول. چاپ دوم. تهران: حکمت.
سبزوارى، هادی‌بن‌مهدی (1369). شرح المنظومه (ج2). تهران: ناب.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1360). ‏التعلیقات على الشواهد الربوبیة. چاپ دوم. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
سلیمانی امیری، عسکری (1395). اصول و قواعد برهان: شرح برهان شفاء (ج1). قم: انتشارات حکمت اسلامی.
صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1387). سه رسائل فلسفى. چاپ سوم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1381). کسر الاصنام الجاهلیة. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: موسسه تحقیقات فرهنگى.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی. چاپ دوم. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1354)‏. المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1302). مجموعة الرسائل التسعة. تهران: [بی‌نا].
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعه العقلیه(ج3و8). چاپ سوم. بیروت: دارالاحیاء التراث.
عبودیت، عبدالرسول (1391). درآمدی بر نظام حکمت صدرایی (ج1و2و3). تهران: سمت؛ قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
فارابى، محمدبن‌محمد (1405ق). فصوص الحکم. تحقیق محمدحسن آل‌یاسین. چاپ دوم. قم: بیدار.
لزّیق، کمال اسماعیل (2014م). مراتب المعرفه و هرم الوجود عند ملاصدرا. بیروت: مرکز الحضاره للتنمیه الفکر الاسلامی.
کرد فیروزجایی، یارعلی (1393). حکمت مشاء. قم: انتشارات حکمت اسلامی.
مشکاة‌الدینی، عبدالمحسن (بی‌تا). منطق نوین مشتمل بر اللمعات النشرقیه فی الفنون المنطقیه. تهران: موسسه مطبوعاتی نصر.
مصباح یزدی، محمدتقی (1375). شرح جلد هشتم اسفار الاربعه(ج1). تحقیق و نگارش محمد سعیدی مهر. قم مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1394). شرح منظومه. چاپ بیست و یکم. تهران: صدرا.
نصیر‌الدین طوسی، محمد‌بن‌محمد (1375). شرح الاشارات و التنبیهات(ج2). قم: نشر البلاغة.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 مهر 1395
  • تاریخ بازنگری: 03 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 03 اسفند 1395

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار