رجعت‌ در اهل تسنن (چالش‌ها و عوامل انکار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

برخی از باورهای شیعه، با مخالفت‌های جدّی اهل تسنن مواجه شده است. یکی از آنها اعتقاد به رجعت در آخرالزمان و عصر ظهور مهدی موعود7 است. اگرچه بسیاری از دانشمندان و مفسران اهل تسنن زنده‌شدن مردگان را در امت‌های گذشته به‏عنوان امری ناگزیر پذیرفته‌اند، اتفاق آن را در آخرالزمان بر پایة باورهای شیعه هرگز برنتافته‌اند و ‌در ابراز مخالفت با آن بسیاری از چارچوب اخلاق و ادب خارج شده، به توهین و توبیخ دست زده‌اند؛ به‏گونه‌ای‏که گاه در کتاب‌های لغت که در آن هرگز جهت‌گیری نمی‌شود، به ردّ دیدگاه رجعت پرداخته‌اند. به نظر می‌رسد این مخالفت و انکار، معلولِ عواملی است که مهم‌ترین آنها فهم نادرست از این باور شیعی است که گاهی نیز با جهت‌گیری‌های غیرعالمانه و متعصبانه در سخنان و نوشته‌های آنها بازتابیافته است.
دراین‏باره که پیش‏تر کسی بدان نپرداخته، نگارنده در پی تحلیل برخی عوامل در زمینه مخالفت با باور رجعت است که می‌تواند در کنار تبیینِ هرچه بیشتر نگاه شیعه به رجعت، به روشنگری درباره فهم نادرست مخالفان این باور کمک شایانی کند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Return in Sunni Islam (challenges and obstacles)

نویسنده [English]

  • khodamorad salimian
qom
چکیده [English]

Some of the Shiite beliefs are strongly rejected by Sunni school. One such belief is the belief in return of the deads in the end of time when the Promised Mahdi reappears. Although most Sunni scholars and interpreters have inevitably accepted the revival of the dead in the previous peoples, they have denied such occurrence in the end of times as Shias believe; not observing moral values while refuting it resorting instead to insulation and reprimand to the extent that even their dictionaries which do not usually deal with such issues reject the issue of return. It seems that this refutation is caused by factors the most important of which is their misunderstanding of this Shiite belief. This has sometimes found expression in a prejudiced manner in their words and works. This topic is not dealt with before. The author tries to analyze some of the factors involved in Sunnis' rejection of the belief in return. Shedding further light on Shias’ position, this article tells us about Sunnis' misunderstanding of this belief

کلیدواژه‌ها [English]

  • return
  • Sunnis
  • returnees
  • denial of return
  1. قرآن کریم؛ ترجمه محمد مهدی فولادوند. چاپ سوم. تهران: دارالقران الکریم، 1418ق.

    1. آلوسی، محمودبن‌عبدالله (1415ق). روح المعانی (ج2و14). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    2. ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1412ق). من لا یحضره الفقیه(ج3). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    3. ــــــــــــــــــــ (1378ق). عیون أخبار الرضا 7‏(ج2). تهران: نشر جهان‏.
    4. ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن‌علی (1407ق). زاد المسیر فی علم التفسیر(ج1). بیروت: دارالفکر.
    5. ابن‌حبان، محمدبن‌احمد (بی‌تا). المجروجین من المحدثین و الضعفاء و المتروکین (ج1). حلب: ]بی‌نا[.
    6. ابن‌حزم، علی‌بن‌احمد (1347ق). المحلی(ج1). مصر: ادارة الطباعة المنیریه.
    7. ابن‌حنبل، احمدبن‌محمد (بی‌تا). مسند(ج1). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    8. ابن‌کثیر، اسماعیل‏بن‌کثیر (بی‌تا). تفسیر القرآن العظیم(ج1و6). ریاض: دار طیبة للنشر.
    9. اشعری، علی‌بن‌اسماعیل (1411ق). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. بیروت: مکتبة العصریة.
    10. امینی، عبدالحسین (1397ق). الغدیر(ج1). بیروت: دارالکتب العربی.
    11. بغوی، حسین‏بن‌مسعود (1405ق). معالم التنزیل فی التفسیر و التأویل(ج1). بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    12. حر عاملی، محمدبن‌حسن (1362ق). الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة. ترجمه احمد جنتی. تهران: نوید.
    13. دینوری، احمدبن‌محمد (1390ق). المعارف. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    14. زمخشری، محمودبن‌عمر (1407ق‏). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل(ج1و4). بیروت: دار الکتاب العربی‏.
    15. سمرقندی، نصربن‌محمد (1406ق). تفسیر القرآن الکریم(ج1و2). بغداد: مطبعة الارشاد.
    16. سمعانی، عبدالکریم‏بن‌محمد (1408ق). الانساب(ج1). بیروت: دارالجنان.
    17. شهرستانی، عبدالکریم‌بن‌محمد (1387). الملل و النحل (ج1). تهران: موسسة الصادق للطباعة و النشر.
    18. صفری فروشانی، نعمت الله (1378). غالیان. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‏های اسلامی.
    19. طباطبایی، محمدحسین (1365). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1و15). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    20. طبرسی، احمدبن‌علی (1383). الاحتجاج. قم: شریف الرضی؛ مکتبة الحیدریة.
    21. طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1360). مجمع البیان فی تفسیر القرآن(ج7-8). تهران:  فراهانی.
    22. طنطاوی، سید محمد (1393ق). تفسیر الوسیط (ج1). مصر: دارالمعارف.
    23. طوسی، محمدبن‌حسن (بی‌تا‏). التبیان فی تفسیر القرآن (ج1 و 8). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    24. ظهیر، احسان الهی (بی‌تا). الشیعة و السنة. مصر: دار الانصار.
    25. عقیلی، محمودبنعمرو بن موسی‌بن‌حماد (بی‌تا). الضعفاء العقلیلی (ج1و4). بیروت: دارالکتب العلمیة.
    26. علم‌الهدی، علی‌بن‌حسین (1405ق). رسائل الشریف المرتضی. قم: دارالقرآن الکریم.
    27. عیص، زید (1413ق). الخمینی و الوجه الآخر فی ضوء الکتاب والسنة. قاهره: دار الیقین للنشر و التوزیع.
    28. فخر رازی، محمدبن‌عمر (بی‌تا). تفسیر الکبیر (ج12). بیروت: دار الفکر.
    29. قرطبی، محمد‌بن‌احمد (1408ق). الجامع لاحکام القرآن (ج1و4). بیروت: دارالکتب العلمیة.
    30. قشیری، عبدالکریم‏بن‌هوازن (1374ق). الرسالة القشیریه. قم: بیدار.
    31. قفاری، ناصر (بی‌تا). اصول مذهب الشیعه عرض و نقد(ج3). ]بی‌جا: بی‌نا[.
    32. قمی، علی‏بن‌ابراهیم (1387ق). تفسیر علی بن ابراهیم قمی(ج2). قم: موسسه دارالکتب.
    33. کشی، محمدبن‌عمر (1348ق). رجال الکشی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
    34. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1401ق). الکافی(ج8). بیروت: دارالصعب دارالتعارف.
    35. مال‌الله، محمد (1409ق). الشیعة و تحریف القرآن. ]بی‌جا[: مکتبة ابن‌تیمیه.
    36. مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی (1404 ق). بحارالانوار (ج53و58). بیروت: موسسة الوفاء.
    37. مسلم‏بن‌حجاج (1398 ق). الصحیح المسلم(ج1). بیروت: دارالفکر.
    38. مظفر، محمدرضا (1380). عقاید الامامیه. ترجمه علیرضا مسجد جامعی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
    39. مفید، محمدبن‌محمد (1414ق). اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات(ج4). بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع.
    40. ـــــــــــــــــــ (1414ق الف). المسائل السرویه. بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع.
    41. ــــــــــــــــــ (1413ق). الاختصاص (سلسله مؤلفات مفید). بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع.
    42. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1362). تفسیر نمونه(ج15). قم: دارالکتب الاسلامیة.
    43. میبدی، احمدبن‌محمد (1364). کشف الاسرار(ج1). تهران: امیرکبیر.
    44. نسفی، عبدالله‌بن‌احمد (بی‌تا). مدارک التنزیل(ج1). بیروت: دارالکتب العلمیة.
    45. نظام، شیخ و دیگران (1310ق). الفتاوی الهندیة(ج2). بیروت: دار الفکر.
    46. نور ولی، عبدالعزیز محمد (1417ق). اثر التشیع علی الروایات التاریخیه فی القرن الاول الهجری. مدینة النبویة: دار الخضیری.