دیدگاه علامه مصباح درباره حقوق و وظایف متقابل حکومت دینی و مردم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

علامه مصباح در سال‌های پس از پیروزی انقلاب به روشنگری در زمینه مسائل مطرح درباره حکومت دینی و نظام ولایت فقیه، دیدگاه خود را شفاف در کتاب‌ها، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های متعدد ارائه داده و در برابر دیدگاه‌های غیر منطبق با نظام عقیدتی اسلامی با صراحت اعلام موضع می‌کردند. ازاین‌رو از سوی مخالفان مورد اتهام‌هایی قرار می‌گرفتند؛ از جمله اینکه می‌گفتند ایشان به استبداد دینی باور دارد و معتقد است که مردم فقط وظیفه اطاعت از ولی فقیه را دارند و بس.
در این مقاله برآنیم تا با استناد به سخنان صریح ایشان، این مسأله را تبیین کنیم که از دیدگاه ایشان حکومت دینی چه تکالیف و وظایفی در قبال مردم دارد و مردم چه حقوقی بر حکومت دینی دارند تا معلوم شود ایشان به مردم‌‌‌‌‌سالاری دینی باور دارند، نه به استبداد دینی.
برای پژوهش در مسأله اصلی این مقاله، ناچاریم به بررسی مسائل فرعی‌ای مثل «معنای حکومت دینی»، «معنای حق حاکمیت»، «تلازم حق و تکلیف» و... بپردازیم. روش تحقیق این مقاله هم روش استدلالی تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Allamah Misbah’s view on the reciprocal rights and obligations of Islamic government and people

نویسنده [English]

  • Mohammad Bagher Malekian
Assistant professor and faculty member of Imam Khomeini Institute for Education and Research
چکیده [English]

After the Islamic revolution of Iran, Allamah Misbah shed light on the issues raised about religious government and wilayah al-faqih (guardianship of the Jurist). He presented his views clearly in his books, interviews and numerous lectures and took strong stance against the views that were not in agreement with the Islamic belief system. Hence, he was subjected to allegations by his opponents, such as, he was accused of believing in religious dictatorship, who believes people only have the duty to obey the Wali al-faqih and that’s it.
In this paper, by referring to his explicit words, the responsibilities and duties of religious government towards the people and the rights of people on the government are elaborated from his viewpoint, so that it could be established that he believes in religious democracy, and not religious dictatorship.
In order to research the main issue of this paper, the secondary issues like “meaning of religious government”, “meaning of right to sovereignty”, “relationship between right and obligation” etc. are first analyzed. The research methodology of this paper is logical analytical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious government
  • Rights and obligations
  • Rights of people
  • Rights of religious ruler
  • Obligations of religious ruler
  • Obligations of people
  1. قرآن کریم.

    ـ نهج‌البلاغه.

    1. عمید زنجانی، عباسعلی(1367). فقه سیاسی، (ج2). چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
    2. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، (ج78). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    3. مصباح یزدی، محمدتقی (1377). حقوق و سیاست در قرآن، (ج1). با نگارش شهید محمد شهرابی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
    4. ـــــــــــــ (1382). کاوش‌ها و چالش‌ها، (ج2). چاپ دوم. با نگارش و تحقیق محمدمهدی نادری و سید ابراهیم حسینی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    5. ـــــــــــــ (1391الف). پاسخ استاد به جوانان پرسشگر. چاپ هشتم. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    6. ـــــــــــــ (1391ب). پرسش‌ها و پاسخ‌ها (ج1-5). چاپ هشتم. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    7. ـــــــــــــ (1391ج). حقوق و سیاست در قرآن. چاپ چهارم. با نگارش شهید محمد شهرابی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    8. ـــــــــــــ (1391د). چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی. چاپ هشتم. با ترجمه حسینعلی عربی. با تدوین محمدمهدی نادری. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    9. ـــــــــــــ (1391ه). مشکات: نظریه سیاسی اسلام، (ج2). چاپ ششم. با نگارش و تحقیق کریم سبحانی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
    10. منتسکیو، شارل لویی دوسکوندا (1362). روح القوانین. چاپ ششم. با ترجمه و نگارش علی‌اکبر مهتدی. تهران: امیر کبیر.
    11. نوروزی، محمدجواد (1380). فلسفه سیاست (سلسله دروس اندیشه‌های بنیادین اسلامی)، ج6. چاپ هفتم. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    12. ـــــــــــــ (1385). فلسفه سیاست. چاپ یازدهم. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    13. هابز، تامس (1380). لویاتان. با ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.