بررسی نحوه صدور کثرت از وحدت از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه

2 دکتری فلسفه اسلامی جامعة المصطفی العالمیه

چکیده

تبیین «نحوه پیدایش کثرت در عالم از مبدأ هستی و رابطه کثرت و وحدت» از دغدغه‌های فیلسوفان و از جمله چالشی‌ترین مباحث در مکاتب فلسفی بوده و تفسیرها و تبیین‌های متفاوتی از آن ارائه شده. ملاصدرا در نحوه صدور و واقعیت کثرت، دیدگاه خاصی دارد.
این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته، بر این فرض استوار است که کثرت و وحدت در اندیشه ملاصدرا ، به‌گونهای متفاوت از بسیاری از حکما ارائه شده است. ملاصدرا ارتباط حقایق عینی و وجودی با حق‌تعالی را با کلید واژه‌های متفاوتی همچون علیت، تشأن و تجلّی تبیین نموده ‌است.
هدف اساسی این تحقیق، تبیین صحیح نظام صدور و ترسیم تلاش‌های ملاصدرا در تبیین این مهم در ارائه صحیح جهان‌شناسی برآمده از اندیشه‌های اوست.
تبیین معناشناختی کثرت عالم و نحوه پیدایش آن از مبدأ هستی از نظر ملاصدرا، از جمله نتایج و یافته‌های این پژوهش محسوب می‌شود. ملاصدرا دارای دو دیدگاه است که در یک امتداد هستند. در دیدگاه اول، از راه تشکیک وجود «عقل اول» را صادر اولی می‌داند که مجرای بقیه صوادر و کثرات است و در دیدگاه نهایی خود، همگام با وحدت شخصی عرفا، همه ماسوی الله را نمود و مظهر حق‌تعالی می‌داند که از او در یک مرتبه متجلی گردیده و آن وجود منبسط و نفس رحمانی است و همه ماسوی را در بر می‌گیرد. با این تفاوت که این مظهریت در نزد ملاصدرا، قوی‌تر و نزد عرفا ضعیف‌تر و ظلی‌تر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra on How Plurality is Issued from Unity(An Examination)

نویسندگان [English]

  • ali abbasi 1
  • jalal heydari 2
1 An assistant professor and faculty member at al-Mustafa International University.
2 A PhD. student of Islamic philosophy in al-Mustafa International University.
چکیده [English]

The explanation how plurality of the world is issued from One Origin and the relation between plurality and unity have been one of the most challenging concerns of philosophers who proposed various explanations in their different schools of thought. Mulla Sadra has suggested his own particular viewpoint, too.
    Having applied an analytic-descriptive method, the authors based their research on the assumption that Mulla Sadra’s explanation about the issue is different from that of many other philosophers. Mulla Sadra has explained the relation of concrete realities to Allah almighty through different keywords such as causality, manifestation, and modes (tasha’un). Their main aim is to draw a correct picture of issuance and to illustrate Mulla Sadra’s efforts in the course of his correct world-view based on his thoughts. The semantic explanation of plurality of the world from One Origin is one of findings of this paper.
    Mulla Sadra has come up with two views standing in one line. In his first view and through the theory of gradation, Mulla Sadra considers the First Intellect as the first issued entity as the channel for other issued plurality. In his second and last view and along with mystics’ personal unity, he regards all other than Allah as the theophany from Him they are manifested all at once and that is the eExpanded eExistence and Breath of Clemency including all else than Him. Mulla Sadra, however, differs from mystics in that such theophany is stronger with Mulla Sadra but weaker and more shadowy with mystics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the issuance of plurality from unity
  • the first issued entity
  • the rule of al-Wahid
  • theophany
  • mode
  • manifestation
  • Mulla Sadra
  1. ابن‌سینا، حسین ین عبدالله (1364). نجات. چاپ دوم. تهران: مرتضوی.
  2. ابن‌عربی، محی‌الدین (1410ق). فتوحات مکیه (ج1). به تحقیق عثمان یحیی. قاهره: الهیئة المصریة العامه للکتب.
  3. جامی، عبدالرحمن (1370). نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  4. جوادی آملی، عبدالله (1389). رحیق مختوم، قم: انتشارات اسرا .
  5. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1382-الف). تعلیقه بر شفا (ج1). چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  6. ــــــــــــــ (1382ب). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: انتشارات مطبوعات دینی.
  7. ـــــــــــــــ (1381). زادالمسافر. چاپ سوم. با تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
  8. ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
  9. ـــــــــــــــ (1360). اسرارآلایات. با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  10. ـــــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد، به تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  11. ـــــــــــــــ (1981م). الاسفار الاربعة العقلیة (ج7،5،3،2،1). چاپ سوم. بیروت: دار احیا التراث العربی.
  12. میرزا عمادالدوله، به اهتمام هانری کربن. چاپ دوم. تهران: کتابخانه طهوری.
  13. ـــــــــــــــ (1352). مجموعه رسائل فلسفی (المسائل القدسیه). مشهد: دانشگاه مشهد.