مقایسه براهین تقسیم‌ناپذیری نفس و معلومات ذهنی در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی و پاسخ اشکالات فیزیکالیست‌‌‌‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجو دکترای فلسفه دین دانشگاه تهران

چکیده

از مهم‌ترین براهینی که بر تجرد نفس انسانی در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی آورده شده، برهان تقسیم‌ناپذیری نفس و حالات ذهنی است. معروف‌ترین کسی که در فلسفه غرب از این برهان استفاده کرد "دکارت" بود. بعد از دکارت، این براهین مورد مناقشاتی قرار گرفت و اعتبارشان زیر سؤال رفت. در فلسفه اسلامی هم از این سنخ براهین، به‌عنوان براهین مشهور تجرد نفس یاد می‌شود. در فلسفه اسلامی هم اشکالاتی به آنها وارد شده است، اما فضای غالب، اعتبارشان است. در این مقاله سعی داریم ابتدا به تقریر این براهین پرداخته و سپس پنج اشکالی که از طرف فلاسفه ذهن و فلاسفه مسلمان به آنها وارد شده را جواب دهیم. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای  و با کمک گرفتن از توصیف و تحلیل و نقد، سعی می‌کند با رد اشکالاتی که به این برهان وارد است،  اثبات کند که «برهان تقسیم‌ناپذیری نفس و حالات ذهنی» برهانی معتبر است و می‌توان از آن برای تجرد نفس انسانی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison Between Arguments from Indivisibility of the Soul and Mental Knowledge in Western and Islamic schools of Philosophy and Answers to the objections of Physicalists

نویسنده [English]

  • mostafa izadi yazdan abadi
A PhD student of the philosophy of religion in Tehran University.
چکیده [English]

From among arguments for the incorporeality of the soul both in Western and Islamic schools of philosophy is that from indivisibility of the soul and mental states. Descartes is the most celebrated one who made use of this argument in the Western philosophy. After Descartes, this argument was undermined by criticisms leveled at it. In the Islamic philosophy, this sort of argument is referred to as the demonstration for the incorporeality of the soul, too. A few objections have been leveled at it; it is mostly assumed valid, though.
In his essay, the author tries first to give an account of the argument and then to answer the five objections raised by philosophers of mind and Muslim philosophers. Having adopted library-reference method and through description and analysis, he tries to clear those objections showing that the argument is valid and thus succeed in proving that the soul is incorporeal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • substance
  • the soul
  • incorporeality
  • the philosophy of mind
  • indivisibility
  1. ابن‌سینا، حسین بن‌‌‌‌عبدالله (1375)، النفس من کتاب الشفاء. به تحقیق حسن‌زاده آملی. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  2. حلی، حسن‌‌‌‌بن‌‌‌‌یوسف (1392). الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید. به تحقیق محسن بیدارفر. قم: بیدار.
  3. دکارت، رنه (1381). تأملات در فلسفه اولی. ترجمه احمد احمدی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
  4. صدرالدین شیرازی، محمد‌‌‌‌بن‌‌‌‌ابراهیم (1386). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. سید جلال آشتیانی. چاپ چهارم. قم: بوستان کتاب.
  5. ـــــــــــــــ  (1386). نهایةالحکمة. به تعلیقه غلامرضا فیاضی (ج4). قم: مؤسسه امام خمینی.
  6. ـــــــــــــــ (1368). الحکمةالمتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج3). قم: مکتبه المصطفوی.
  7. ـــــــــــــــ (1378ق). الحکمةالمتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج8). تهران: طبع حیدری.
  8. ـــــــــــــــ (1981م). الحکمةالمتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج4). بیروت: احیاء التراث العربی.
  9. طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌‌‌‌تا). بدایة الحکمه. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  10. ـــــــــــــــ (1416ق). نهایةالحکمة. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  11. عبودیت، عبدالرسول (1391). درآمدی به نظام حکمت صدرایی (ج3)، «انسان‌شناسی». قم: سمت و مؤسسه امام خمینی.
  12. فاستر، جان (1393). دفاعی کوتاه از دیدگاه دکارتی، در: «نظریه‌های دوگانه‌‌‌‌انگاری و رفتارگرایی در فلسفه ذهن». جمعی از مترجمان. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  13. فیاضی، غلامرضا (1393). علم النفس فلسفی. به تحقیق محمدتقی یوسفی. چاپ سوم. قم: مؤسسه امام خمینی.
  14. لو، جاناتان (1389)، مقدمه‌ای بر فلسفه ذهن. ترجمه امیر غلامی. تهران: مرکز.
  15. مصباح یزدی، محمدتقی (1366)، آموزش فلسفه (ج2). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  16. مصطفی، ابراهیم و دیگران (1960م). المعجم الوسیط. تهران: المکتبة العلمیة.
  17. مصطفوی، حسن (1360)، التحقیق فی کلمات قرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  18. مطهری، مرتضی (1376). مجموعه آثار (ج12). تهران: انتشارات صدرا.
  19. نیکزاد، عباس (1382)، معرفت نفس از دیدگاه حکیمان. قم: آیت عشق.
  20. Rocco j. Genaro )1996(, Mind and brain: a dialogue on the mind-body problem, Hackett publishing company, Indianapolis.
  21. Lacewing, Michael )2015(, philosophy for a2 ethics and philosophy of mind, London and New York, Routledge.
  22. The Editors of Encyclopedia Britannica (2009), “Mind”, Encyclopedia Britannica Article: Student and Home Edition. Chicago.
  23. Maslin, Keith (2001), An Introduction to the Philosophy of Mind, policy press.