بررسی تطبیقی جایگاه و نقش قوه مصوّره و سلول‌های بنیادی در اندام‌سازی بدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه باقر العلوم

چکیده

پرسش از عاملی که بدن را از عناصر ایجاد می‌کند و به آنها ویژگی خاصی می‌بخشد، همواره مورد توجه فلاسفه بوده است. این مسأله نه‌تنها در طبیعیات گذشته، بلکه در دانش تجربی نوین نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. زیست‌شناسی نوین منشأ اندام‌ را سلول بنیادی اولیه‌ای معرفی می‌کند که قابلیت محض برای ایجاد اندام مختلف است. با این­همه، پاسخ پرسش دیرینه مذکور را نمی‌توان در دانش تجربی جست‌وجو نمود؛ زیرا علاوه بر محدودیت‌های آن، هنوز امور نامعلوم بسیاری در کیفیت تبدیل سلول واحد به اندام‌هایی با ویژگی‌های متفاوت باقی است. این ناشناخته‌ها سبب شده است تا اکثر متکلمان و اشراقیون، جوهری مفارق را عامل ایجاد اندام بدانند. در مقابل، مشائین قوه مصوره نفس جنین (طبیعت) را عامل ایجاد اندام معرفی می‌کنند. مواجه نظریه مشائین با نکاتی مبهم و پرسش‌هایی بی‌پاسخ سبب شد تا فخر رازی نظریه اندام‌سازی تحت تأثیر نفس مادر را مطرح کند. این نظریه هرچند برخی از اشکالات را مرتفع می‌نمود، اما پاسخ‌گوی تمام اشکالات وارده بر نظریه مشائی نبود. با ظهور حکمت متعالیه و طرح حرکت جوهری، روزنه جدیدی برای حل این مشکل نمایان شد؛ روزنه‌ای که با دانش تجربی نوین نیز سازگار بوده و توسط آن تأیید شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Role of Form-giving Faculty and Stem Cells in Making Organs of the Body

نویسندگان [English]

  • Mhammad Taqi Yosofi 1
  • mohammad kavyani 2
1 An associate professor and faculty member at Baqir-u al-Ulum University
2 An M. A. student in Baqir-u al-Ulum University.
چکیده [English]

This question has always been drawing the attention of philosophers to study what factor is responsible to make the body from elements giving it specific function. Not only in the ancient physics but also in modern science, this question has been of particular importance. Modern biology introduces the primary stem cells as the origins of tissues with sheer competence to create different organs. Nonetheless, the answer to the above old question is not to be found in science only, because due to the limits of science, there are many unknown issues as to how one cell might be transformed into different organs with different functions. Those unknown issues made most theologians and illuminist philosophers consider some immaterial substance responsible for making such organs. In contrast, the peripatetic philosophers hold the form-giving faculty of the spirit in the embryo (nature) responsible to do so. Unanswered questions and ambiguities in the peripatetic theory made Fakhr al-Din al-Razi come up with the theory that the process of making different organs is under the influence of the  soul of the mother. His theory cleared up some of those problems, it failed to answer all of them, though. By the advent of transcendent theosophy and trans-substantial motion, a new hope reconcilable with modern science sprang to solve those questions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • form-giving faculty
  • stem cells
  • organ
  • body
  • mind
  • embryo
  1. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1383). رگ‌شناسی. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
  2. ـــــــــــــــ (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. تهران: دانشگاه تهران.
  3. ـــــــــــــــ (1375. الاشارات والتنبیهات فی شرحها (ج3). قم: البلاغة.
  4. ـــــــــــــــ (1371). المباحثات. قم: بیدار.
  5. ـــــــــــــــ (1363). المبدأ و المعاد. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
  6. ـــــــــــــــ (1404ق). الشفا، «طبیعیات» (ج 2،3). قم: مرعشی نجفی.
  7. ـــــــــــــــ (2005م). القانون فی الطب (ج3). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  8. ابن‌‌رشد اندلسی، محمد بن احمد (بی‌تا). شرح ابن رشد لأرجوزة ابن ‌سینا. قطر: جامعة قطر.
  9. اخوان الصفا (1412ق). رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء. بیروت: الدار الاسلامیة.
  10. بهاروند، حسین (1397). سلول‌های بنیادی جنینی. تهران: خانه زیست‌شناسی.
  11. بهمنیاربن‌مرزبان (1375). التحصیل. تهران: دانشگاه تهران.
  12. حلی، حسن‌بن یوسف (1413ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
  13. سادلر، تامس (1390). جنین­شناسی پزشکی لانگمن. به ترجمه روشنک قطبی و آزاده زنوزی و نسیم بهرامی (ویراست 11، سال 2010). تهران: گلبان.
  14. حکیم سبزواری، هادی (1379). شرح منظومه. تهران: نشر ناب.
  15. سلیمان‌راد، جعفر و لیلا روشنگر (1391). جنین­شناسی پزشکی. تهران: گلبان.
  16. شهرزوری،محمد بن محمود (1383). رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة (ج2). تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
  17. سهرودی، شهاب الدین یحیی (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (ج4،2). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  18. رازی، فخر الدین محمد بن عمر(1411ق). المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات (ج2،1). قم: بیدار.
  19. ـــــــــــــــ (1404ق) شرح الاشارات. (ج1، 8) قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
  20. صدرالدین شیرازی‌، محمدبن‌ابراهیم (1366)، تفسیر القرآن الکریم (ج7). قم: بیدار.
  21. ـــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
  22. ـــــــــــــــ (1354)، المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  23. ـــــــــــــــ (1422ق)، شرح الهدایة الاثیریه. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  24. ـــــــــــــــ (1981م) الأسفار الأربعة الإلهیة فی الحکمة المتعالیة. (ج 5، 8، 9). بیروت: دار احیاء التراث.
  25. ایجی، میر سید شریف (1325ق). شرح المواقف. (ج7). قم: الشریف الرضی.
  26. تفتازانی، سعدالدین (1409ق). شرح المقاصد. (ج3). قم: الشریف الرضی.
  27. طوسی، خواجه نصیرالدین (1375). (ج3). شرح الاشارات و التنبیهات (مع المحاکمات بین شرحی الاشارات قطب‌الدین رازی). قم: البلاغة.
  28. ـــــــــــــــ (1407ق). تجرید الاعتقاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  29. طباطبایی،‌ سید محمدحسین (بی‌تا). نهایة الحکمة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  30. مجد، احمد و شریعت‌زاده، سید محمدعلی (1389). زیست‌شناسی سلولی و مولکولی. تهران: آییژ.
  31. محمود، الحاج قاسم محمد (بی تا). ثلاث رسائل فی الطب العربی الإسلامی(الرازی ـ ماسویة ـ ابن‌سینا). بغداد، بیت الحکمة.
  32. مقدم متین، مریم (1396). بررسی توان تمایزی سلول‌های بنیادی با هدف استفاده در مهندسی بافت و پزشکی ترمیمی. مشهد: دانشگاه فردوسی.