بررسی جایگاه پیامبر خاتم پیش از عالم طبیعت در روایات با رویکرد فلسفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

کسب معرفت به ابعاد وجودی پیامبر خاتم از مهم‌ترین و اساسی‌ترین معارف اعتقادی است. یکی از ابعاد این مسأله، وجود پیامبر خاتم پیش از مرتبه طبیعت است. در این پژوهش، نگارنده کوشیده است براساس روایاتی که اشاره مستقیم به نام پیامبر کرده‌‌اند و مستقیم یا غیر مستقیم به مسأله این پژوهش مربوط است، به مدد اصول عامه فلسفی و با روش کتابخانه‌ای و تحلیلی ـ توصیفی، جایگاه وجودی پیامبر اسلام9 پیش از عالم طبیعت را تبیین نماید.
حاصل این بررسی‌ها بیانگر این است که باطن و حقیقت وجودی پیامبر بعینه (عیناً) همان عقل اول است و آن رابطه خاصی که میان وجود جسمانی پیامبر9و عقل اول وجود دارد، نظیر رابطه میان بدن طبیعی و نفس ناطقه سایر انسان‌ها می‌باشد. سپس در مراتب بعد، حقیقت باطنی سایر اهل بیت در طول باطن پیامبر قرار دارد و میان این حقایق باطنی و وجود جسمانی اهل بیت رابطه انحصاری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Philosophical Approach to the Position of Holy Prophet Muhammad Prior to the World of Nature in the Light of Traditions

نویسندگان [English]

  • seyedeh zahra mousavi baygi 1
  • seyed morteza hoseini shahrudi 2
  • Mohammad Ali Vatandoost 3
1 . An M.A. student of Islamic philosophy and theology in Firdowsi University of Mashhad.
2 A lecturer and faculty member at Firdowsi University of Mashhad.
3 an assistant professor and faculty member at Firdowsi University of Mashhad.
چکیده [English]

Knowing different  aspects of holy Prophet Muhammad is one of the foremost duties in the Islamic doctrines. One of those aspect is his presence prior to the creation of nature. In their research, the authors have tried to explain the issue in the light of traditions mentioned the point directly or indirectly. They have made use of descriptive-analytic method and of general principles of philosophy, too.
The outcome is that Muhammadian true and inner entity is identical with the First Intellect. The particular relation between the body of holy Prophet and the First Intellect is similar to that between natural body of ordinary people to their rational soul. Then in later stages, come the inner entities of holy Ahlulbeit in a hierarchical line with holy Prophet. There are exclusive ties among those inner entities and Ahlulbeit’s physical bodies. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • holy Prophet
  • the first emanation
  • the first Intellect
  • traditions
  1. ابن‌بابویه، محمدبن‌على (1378ق). عیون أخبار الرضا7(ج1). به تصحیح مهدی لاجوردی. تهران: ‏نشر جهان.
  2. ـــــــــــــــ ‏(بی‌تا). فضائل الشیعة. تهران: اعلمی.
  3. ابن أبی‌جمهور، محمدبن‌زین‌الدین ‏(1405ق). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة (ج4). به تصحیح مجتبی عراقی. قم: دار سیدالشهداء للنشر.
  4. ابن أبی‌زینب، محمدبن‌ابراهیم‏ (1397ق). الغیبة للنعمانی. به تصحیح ‏ على‌اکبر غفارى. تهران: ‏نشر صدوق.
  5. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1404ق). التعلیقات. به تصحیح عبدالرحمن بدوی. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
  6. ابن‌‌طاووس، علی‌بن‌موسى ‏(1409ق)، إقبال الأعمال (ج2). چاپ دوم‏. تهران: ‏دارالکتب الإسلامیه.
  7. ابن شهید ثانی، حسین بن‌ زین‌الدین (1362). منتقی الجمال. به تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: مکتبة اهل البیت.
  8. ابن‌مشهدى، محمدبن‌جعفر(1419ق‏)، المزار الکبیر. ‏چاپ دوم. به تصحیح جواد قیومى اصفهانى. قم‏: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  9. بکرى، احمدبن‌عبدالله ‏(1411ق). الأنوار فی مولد النبیّ9. به تصحیح احمد روحانی. قم: دارالشریف الرضی
  10. ثعلبى، احمدبن‌محمد (1422ق). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی‏ (ج4). به تصحیح نظیر ساعدی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  11. جوادی آملی، عبدلله (1395). پیامبر رحمت. چاپ ششم. به تحقیق محمدکاظم بادپا. قم: اسراء،
  12. حافظ برسى، رجب‌بن‌محمد (1422ق). مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیرالمؤمنین7. به تصحیح علی عاشور. بیروت: اعلمی.
  13. حر عاملى، محمدبن‌حسن ‏(1409ق). وسائل الشیعة (ج14). قم: مؤسسة آل‌ البیت:.
  14. حسینی طهرانی، محمدحسین (1426ق). مهر تابان. چاپ هشتم. مشهد: انتشارات نور ملکوت قرآن.
  15. حقى بروسوى، اسماعیل‌بن‌مصطفى ‏(بی‌تا). تفسیر روح البیان (ج3)‏. بیروت‏. دارالفکر.
  16. حلى، حسن‌بن‌سلیمان‌بن‌محمد (1421ق). مختصر البصائر. به تصحیح مشتاق مظفر‏. قم‏: مؤسسة النشر الإسلامی.
  17. دیلمى، حسن‌بن‌محمد (1427ق). غرر الاخبار. به تصحیح اسماعیل ضیغم. قم: دلیل ما.
  18. روزبهان بقلى، روزبهان‌بن‌ابى‏نصر (2008م). عرائس البیان فی حقائق القرآن (ج1). به تصحیح احمد فرید مزیدی. بیروت: ‏دار الکتب العلمیة.
  19. رضاداد، علیه (1394). مکتب حدیثی جبل عامل. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  20. زنوزی، علی‌بن‌عبدالله (1378). مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی (ج1و3). به تصحیح محسن کدیور. تهران: اطلاعات.
  21. سبزواری، هادی (1390). شرح المنظومة فی المنطق و الحکمة (ج1). چاپ دوم. به تصحیح محسن بیدار‌فر. قم: بیدار.
  22. شاه‌آبادی، محمد (1381). رشحات الحکمة. قم: مهدی‌یار.
  23. صدرالدین شیرازى، محمدبن‌ابراهیم (1393). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. چاپ هشتم. به تصحیح جلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب قم.
  24. ـــــــــــــــ (1383). شرح أصول الکافی.(ج1). تصحیح: محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  25. ـــــــــــــــ (1375). مجموعه رسائل فلسفى صدرالمتالهین. به تصحیح حامد ناجی اصفهانی. تهران: انتشارات حکمت.
  26. ـــــــــــــــ (1363)(الف). المشاعر. چاپ دوم. به اهتمام هانرى کربن‏. تهران‏‏: کتابخانه طهورى.
  27. ـــــــــــــــ (1363)(ب) . مفاتیح الغیب. به تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
  28. ـــــــــــــــ ‏(1361). تفسیر القرآن الکریم (ج7). چاپ دوم. به تصحیح محمد خواجوی. قم: بیدار.
  29. ـــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالة فى الاسفار العقلیة الاربعة‏ (1، 2، 3، 7، 8 ،9). چاپ سوم. بیروت‏: دار احیاء التراث.
  30. ‏صفار، محمدبن‌حسن ‏(1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد: ‏(ج1). چاپ دوم. به تصحیح محسن‌بن‌عباسعلى کوچه باغى. قم‏: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
  31. طباطبایی، سید محمدحسین (1391). بدایة الحکمة. چاپ بیست و هشتم. قم‏: مؤسسة النشر الإسلامی‏.
  32. ـــــــــــــــ (1388). رسائل توحیدی. چاپ دوم. قم: بوستان کتاب.
  33. ـــــــــــــــ (1387). مجموعه رسائل (ج2). قم: بوستان کتاب قم.
  34. ـــــــــــــــ (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج17)‏. چاپ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  35. طبرسى، فضل‌بن‌حسن‏ (1372‏). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج4)‏. چاپ سوم. به تصحیح فضل‏الله یزدى طباطبایى ‏و هاشم رسولى. تهران: ناصرخسرو.
  36. عرابى، محمد غازى ‏(1426ق). التفسیر الصوفى الفلسفی للقرآن الکریم (ج2،1). دمشق: دار البشائر.
  37. غفاری، حسین (1397). تشیع دین کامل ـ کمال دین. تهران: حکمت.
  38. فیض کاشانی (1387). قرة العیون فی أعز الفنون (الف). به تصحیح حسن قاسمى‏. تهران: مدرسه عالى شهید مطهرى.
  39. ـــــــــــــ (1387). الکلمات المکنونة (ب). به تصحیح علیرضا اصغری. تهران: مدرسه عالى شهید مطهرى‏.
  40. ـــــــــــــــ (1383). ‏الشافی. (ج1). به تصحیح: مهدى‏ انصارى قمى. تهران: لوح محفوظ.
  41. قمى، شیخ عباس‏(1414ق). سفینة البحار (ج8). قم: اسوه.
  42. کلینى، محمدبن‌یعقوب (1369). الکافی.(ج2). مترجم: سید جواد مصطفوى. تهران: کتاب فروشى علمیه اسلامیه.
  43. ‏ ـــــــــــــــ (1407ق). الکافی (ج2،1). چاپ چهارم. به تصحیح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى. تهران‏: دار الکتب الإسلامیة.
  44. کوفى، فرات‌بن‌ابراهیم ‏(1410ق). تفسیر فرات الکوفی. به تصحیح محمدکاظم. تهران: مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی.
  45. مجلسى، محمدباقربن‌محمدتقى ‏(1403ق). بحارالأنوار (ج25، 54). چاپ دوم‏. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  46. مصباح، محمدتقی (1366). آموزش فلسفه (ج2). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  47. معلوف لوئیس (1393). المنجد.(ج1). ترجمه: مصطفی رحیمی نیا، تهران: صبا
  48. مفید، محمد‌بن‌محمد (1413ق‏). الإختصاص. به تصحیح ‏ على‌اکبر غفارى و محمود محرمى زرندى. قم‏: المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
  49. میرداماد، محمدباقربن‌محمد (1380). جذوات و مواقیت. با حاشیه علی‌بن‌جمشید نوری و تحقیق علی اوجبی. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  50. ـــــــــــــــ (1374). القبسات. چاپ دوم. به تصحیح مهدی محقق. تهران: دانشگاه تهران.
  51. نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد (1386). شرح الإشارات و التنبیهات (ج3،2). به تصحیح حسن حسن‌زاده آملی. قم: بوستان کتاب قم.