تبیین اعتباریت وجود به معنای معقول ثانی فلسفی در نظام فلسفی شیخ اشراق و نفی اصالت ماهیت از ایشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکترای فلسفه اسلامی دانشگاه قم

2 استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه قم

چکیده

بی‌شک فلسفه اشراق نامی آشنا در اذهان فرهیختگان فلسفه و عرفان است. ولیکن متأسفانه دانشوران فلسفه، به حکمت اشراق آن‌طور که شایسته این علم است نپرداخته‌اند. شاید این بی‌مهری به‌جهت قرائتی است که صدرالمتألهین از حکمت اشراق ارائه نموده است که ایشان را اصالت ماهوی معرفی نموده است. اسناد اصالت ماهیت به شیخ اشراق در منظر صدرالمتألهین ازآن‌جهت است که صدرا، اعتباریت وجود شیخ را به معنای معقول ثانی منطقی تصور کرده است. لذا ایشان را اصالت الماهوی دانسته است و حال آنکه با قرائن متعدد در دستگاه فلسفی شیخ اشراق می‌توان کشف کرد که مراد شیخ اشراق از اعتباریت وجود، معقول ثانی منطقی نیست تا این امر منجر به اصالت ماهوی دانستن ایشان گردد. بلکه مراد ایشان از اعتباریت، معقول ثانی فلسفی است و ایشان همان‌گونه که وجود را اعتباری و معقول ثانی فلسفی می‌داند، ماهیت را نیز اعتباری می‌داند. لذا اسناد اصالت ماهیت به ایشان، خبط عظیمی است که نسبت به فلسفه وی رخ داده است. این مقاله سعی دارد با قرائن داخلیه و خارجیه ثابت کند که مراد از اعتباریت در کلام شیخ اشراق، معقول ثانی فلسفی است. لذا نسبت اصالت ماهیت به ایشان، نسبت ناصحیحی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Explanation of How Suhrawardi Considers Existence Mentally-constructed as a Philosophically Secondary Concept and that He Negates the Primacy of Quiddity

نویسندگان [English]

  • meysam zanjirzan hoseyni 1
  • ahmad abedi 2
1 A PhD. student of Islamic philosophy at Qom University
2 A lecturer and faculty member at Qom University
چکیده [English]

The Illumination philosophy is an undeniably celebrated name in the minds of the cultivated in philosophy and mysticism. Nonetheless, they have not dealt with this school of philosophy duly. The reason for such negligence might be due to Mulla Sadra’s account of the Illumination philosophy; he has introduced Suhrawardi as one advocate of the primacy of quiddity theory. Such an ascription goes to the fact that Mulla Sadra equated Suhrawardi’s theory of existence as a mentally-constructed concept with logically secondary concept. This is while a closer look into several contexts of the issue in Suhrawardi’s philosophy proves that his meaning of existence as a mentally-constructed concept is different from logically secondary concept and thus he does not believe in the primacy of quiddity. Rather, his meaning of mentally-constructed concept is that it is philosophically secondary concept. Accordingly, as he considers existence a mentally-constructed and philosophically secondary concept, he regards quiddity mentally-constructed, too. 
As a result, the ascription of primacy of quiddity to Suhrawardi is a great mistake made in his philosophy. In their essay and through both internal and external contexts, the authors have tried to demonstrate that by mentally-construction, Suhrawardi means philosophically secondary concepts. Thus the ascription of primacy of quiddity to him is wrong

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ishraq (Illumination)
  • primacy of existence
  • secondary intelligible (concept)
  • that existence is mentally-constructed
  • Suhrawardi
1. ابن‌‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1404ق). برهان شفا. قم: انتشارات مکتبة آیة الله المرعشى‏.
2. ابن‌کمونه، سعید بن منصور(1402ق‏). الجدید فی الحکمه. بغداد: انشارات جامعه بغداد.
3. بهمنیاربن‌مرزبان (1375). التحصیل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4. نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد(1430ق). تجرید الاعتقاد. قم: انتشارات مؤسسه نشر اسلامی.
5. سهروردی، یحیی بن حبش (1375). تلویحات. مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
6. ـــــــــــــــ (1375). حکمت اشراق. مجموعه مصنفات شیخ اشراق‏. تهران. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
7. ـــــــــــــــ (1375). لمحات. مجموعه مصنفات شیخ اشراق‏. تهران‏: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
8. ـــــــــــــــ (1375). مطارحات. مجموعه مصنفات شیخ اشراق‏. تهران. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
9. ـــــــــــــــ (1375). مقاومات. مجموعه مصنفات شیخ اشراق‏. تهران‏: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
10. شهرزورى،‏ محمدبن‌محمود (1383). رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة. تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران‏.
11. صدرالدین شیرازی‏، محمدبن‌ابراهیم (1363). المشاعر، انتشارات کتابخانه طهوری.
12. ـــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة. مشهد: المرکز الجامعى للنشر.
13. ـــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث‏.
14. طباطبایی، محمدحسین (1435ق). بدایة الحکمة. قم: انتشارات جامعه المدرسین.
15. قطب‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود (1383‏). شرح حکمة الاشراق. تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
16. محقق دوانی، اسماعیل (1381). سبع رسائل. رساله اثبات واجب. تهران: انتشارات میراث مکتوب.
17. میرداماد، محمدباقر (1367). القبسات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.