سیر انفسی در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد

2 دانشجوی دکترای فلسفه و کلام اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی

3 استادیار و عضو هیئت علمی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی (نویسنده مسئول)

4 استادیار و عضو هیئت علمی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

شناخت انسان و چگونگی ارتباط با خداوند از مهم‌ترین مباحث عرفانی در آیین هندو و عرفان اسلامی است. از مفاهیمی که در تبیین این ارتباط لازم است مورد بررسی قرار گیرد، مفهوم «آتمن و برهمن» در مکتب ودانته و «خدا و نفس» در حکمت متعالیه صدرایی و مراتب آن دو است.
علاوه بر این عناصر، مؤلفه­های معرفت شهودی یا برتر و خودشناسی نیز در اتحاد خداوند و انسان دارای نقش بالایی است که شارحان مکتب متعالیه و مفسران مکتب ودانته به تبیین و تفسیر آنها پرداخته‌اند. در این پژوهش تلاش شده تا علاوه بر بیان این عناصر مشترک، به بررسی موانع وصول به معرفت حقیقی و خودشناسی نیز پرداخته شود؛ زیرا شناخت این مؤلفه­ها مقدمه و زمینه‌ساز رسیدن به این هدف متعالی است. از جمله موانع مشترک در وصول به این معرفت حقیقی، تکیه بر علوم ظاهری و حسی، اعمال ظاهری، خواهش­ها، آرزوها و تعلقات مادی است.
غایت سیر انفسی و درونی در این دو مکتب با توجه به مراتب نفس از مرتبه ظاهری به مرتبه باطنی و اتصال به مراتب حق معنا پیدا می‌کند. در این پژوهش با تأکید بر متون دینی هندو، از جمله اوپانیشادها وکتب حکمت متعالیه صدرایی، تلاش شده است این مسأله با بهره‌گیری از روش تحلیلی ـ توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Subjective Journey in Vedanta and Sadra’s Transcendent Theosophy

نویسندگان [English]

  • Alireza Khajegir 1
  • Elahe Sadat Sajjad doost 2
  • Mujtaba Ja’fari Ashkavandi 3
  • Ali Malekzadeh 4
1 An assistant professor and faculty member at Shahr Kurd University.
2 A PhD. Student of philosophy and Islamic theology at Azad Islamic University of Najatabad
3 An assistant professor and faculty member at Azad Islamic University of Najatabad (the author).
4 An assistant professor and faculty member at Azad Islamic University of Shahr Kurd.
چکیده [English]

Knowing human being and his relation to Allah is the key mystical issue in Hinduism and Islamic mysticism. “Atman and Brahman” in Vedanta and “Allah and soul” in Sadra’s transcendent theosophy and their graded stages are among the concepts to be studied in the course of explanation of such a relation.
In addition to those factors, the constituents of intuitive or higher knowledge and self-knowledge in Allah-man unification play a major role which is explained and interpreted by the commentators of both transcendent theosophy and Vedanta school. In their research here, the authors have tried to explain those common factors and to study the obstacles of acquiring true knowledge and self-knowledge. Knowing those factors is the prerequisite to achieve that noble and lofty aim. From among common obstacles of acquiring such knowledge are: reliance on exoteric and sensory knowledge, bodily actions, wishes, and material belongings.
In these two schools, the aim of such subjective and esoteric journey takes its meaning through different stages of the soul from the exoteric stages to the esoteric ones, and to the union with divine stages. Having referred to the Hindu texts particularly Upanishads and Sadra’s works, we have tried to examine the issue by a descriptive-analytic method .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vedanta
  • Atman
  • Brahman
  • knowledge
  • self-knowledge
  • transcendent theosophy
  1. تیواری، کدارناث (1378). دین‌شناسی تطبیقی. ترجمه سید ابوطالب فنایی و محمد ابراهیمیان. تهران: محسن.
  2. دویچ، الیوت (1391). بود و نمود معرفی مکتب ادویته ودانته. ترجمه محبوبه هادی نا. قم: ادیان.
  3. چاترجی، ساتیش چاندرا و داتا، دریندراموهان (1393). معرفی مکتب‌های فلسفی هند. ترجمه فرناز ناظرزاده کرمانی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  4. رادا کریشنان، سروپالی(1393). تاریخ فلسفه شرق و غرب. (ج1). چاپ چهارم. ترجمه خسرو جهانداری. تهران: علمی و فرهنگی.
  5. شایگان، داریوش (1389). ادیان و مکتب‌های فلسقی هند. (ج 2،1). چاپ هفتم. تهران: امیرکبیر.
  6. قادری، برزو (1396). حکمت خاموشی. چاپ مهراب. تهران: سورا.
  7. گنون، رنه (1397). انسان و صیرورت او بنابر ودانته. ترجمه و توضیح بابک علیخانی و کامران ساسانی. تهران: بوستان کتاب.
  8. محمودی، ابوالفضل (1392). مشرق در دو افق، «مقدمه‌ای بر مطالعه مقایسه‌ای عرفان اسلامی و هندی». قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  9. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1394). اسرارالایات، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مولی.
  10. ـــــــــــــــ (1391). عرشیه. ترجمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مولی.
  11. ــــــــــــــ (1390). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربیه (ج9،8،4،3،1). قم: سلیمان‌زاده.
  12. ـــــــــــــــ (1376). المشاعر. تصحیح جلال‌الدین آشتیانی. تهران: امیرکبیر.
  13. ـــــــــــــــ (1361). ایقاظ الناعمین. مقدمه محسن مؤیدی. تهران: انجمن فلسفه و حکمت ایران.
  14. ـــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیه. تعلیق و تصحیح جلال‌الدین آشتیانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  15. ـــــــــــــــ (2007م). المبدأ والمعاد. (ج2،1 )تصحیح و تحقیق و مقدمه محمد ذبیحی و جعفر شانظری (2جلد). بیروت: مؤسسۀ التاریخ العربیه.
  16. نصر، سیدحسین (1387). صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه. ترجمه حسین سوزنچی. تهران: سهروردی.
    1. Deussen, Paul (1990). “The system of the Vedanta, Translated by chales johanston”. Lowprice Publication, Delhi.
    2. Hiriyanna,M(1993). “Outlines of Indian Philosophy”. Motilal, Delhi.
    3. Smart,Ninian (1999). “World Philosphy”, Routledge.
    4. ---------------- (1967). “Indian Philosphy the Encyclopedia of philosophy”. Edited by Paul Edwards, Macmillan Company, New York.
    5. Victor,George(1959). “Life and Teeaching of Adi Sankaracrya”, Delhi.