مبانی هستی شناختی و انسان شناختی سریان انسان کامل در مراتب هستی از منظر عرفان اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

2 استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده

در یک تقسیم‌بندی کلی، مباحث عرفان نظری به دو بخش «توحید و موحد» تقسیم می‌شود. بخش دوم به بررسی حقیقت انسان، جایگاه او در نظام هستی و رابطه او با حق‌تعالی می‌پردازد. در این بخش از علم عرفان نظری، یکی از مسائل اساسی که در فهم بسیاری از مسائل مهم دیگر عرفان نیز کارگشاست، مسأله سریان انسان کامل در مراتب عالم است. روشن است که دست‌یابی به فهم دقیق و صحیح از این مسأله مهم عرفانی، بر تبیین دقیق مبانی آن توقف دارد.
ما در این نوشتار با روش تحیلی ـ توصیفی، به واکاوی مبانی هستی‌شناختی و انسان‌شناختی سریان انسان کامل در مراتب هستی پرداخته‌ایم و در نهایت به این نتیجه رسیده‌ایم که وحدت شخصی وجود، شمول و سریان اسم جامع الله، اتحاد انسان کامل با اسم جامع الله و روح بودن انسان کامل نسبت به عالم، از جمله مهم‌ترین مبانی این دیدگاه عرفانی در زمینه سریان انسان کامل در عالم به‌شمار می‌روند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Ontological and Anthropological Principles of Man’s Presence in Different Stages of Existence as per Islamic Mysticism

نویسندگان [English]

  • Dariush Rajabi 1
  • Ahmad Saeidi 2
1 A PhD. student of Islamic philosophy at Imam Khomeini Institute of Education and Research.
2 An assistant professor and faculty member at Imam Khomeini Institute of Education and Research.
چکیده [English]

In one classification, issues of theoretical mysticism are divided into two sections: 1- monotheism and 2- monotheist. The latter one deals with the reality of man, his position in the system of what there is, and his relation to Allah Almighty. One important issue of theoretical mysticism which helps properly understand other key issues of mysticism is the presence of human being in different stages of existence. Evidently, the true and precise understanding of such an important issue of mysticism depends on the adequate explanation of its foundations.
    Having made use of a descriptive-analytic method in their essay, the authors went to scrutinize the ontological and anthropological foundations of man’s presence in different stages of existence. The outcome we obtained is that personal unity of existence, the all-inclusiveness of the All-comprehensive Name, the union of the Gatherer and the perfect man, that prefect man is the spirit of the world, are all the most significant foundations of such a mystical view that the perfect man is present in the world

کلیدواژه‌ها [English]

  • presence
  • the perfect man
  • the stages of existence
  • mysticism
  • names
  • the all-comprehensive name
  1. قرآن کریم.

    1. آملی، سید حیدر (1422ق). تفسیر المحیط الأعظم (ج3). به تحقیق و تصحیح سید محسن موسوى تبریزى‏.‏ تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى‏.
    2. ابن‌عربی، محمدبن‌علی (بی‌تا). ‏الفتوحات المکیة (ج1، 2، 4). بیروت: دارالصادر.
    3. ــــــــــــــــ (1946م ). فصوص الحکم‏. قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة.
    4. ــــــــــــــــ (1367ق). مجموعه رسائل (ج1). بیروت: دار احیاء التراث العربى‏.
    5. امینی‌نژاد، علی (1390). حکمت عرفانی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    6. جامی، عبدالرحمن بن احمد (1383). أشعة اللمعات‏. به تحقیق و تصحیح هادى رستگار مقدم گوهرى. قم: بوستان کتاب.
    7. ــــــــــــــــ (1370). نقد النصوص فى شرح نقش الفصوص‏. چاپ دوم. به تحقیق و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى‏.
    8. جندی، مؤیدالدین محمود (1423ق). شرح فصوص الحکم. چاپ دوم. به تحقیق و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏. قم: بوستان کتاب.
    9. حسن‌زاده آملی، حسن (1378). ممد الهمم در شرح فصوص الحکم‏. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
    10. موسوی خمینی، روح‌الله (1376.) مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة. چاپ سوم. به تحقیق و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى‏.
    11. ـــــــــــــــــــــــ (1375). تفسیر سوره حمد. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینى‏.
    12. ـــــــــــــــــــــ (1410ق). تعلیقات على شرح «فصوص الحکم» و «مصباح الأنس». به تحقیق و تصحیح حسن رحیمیان‏. قم: پاسدار اسلام.
    13. صائن‌الدین، علی‌بن‌محمد (1360). تمهید القواعد. به تحقیق و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالى‏.
    14. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة (ج1)، چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث‏.
    15. فناری، محمدبن‌حمزه (2010م). مصباح الأنس بین المعقول و المشهود. به تحقیق و تصحیح اصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى الدرقاوى. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    16. قمشه‌ای، محمدرضا (1378). مجموعه آثار آقا محمد رضا القمشه‌اى حکیم صهبا. به تحقیق و تصحیح حامد ناجى اصفهانى و خلیل بهرامى قصرچمى‏. اصفهان: کانون پژوهش.
    17. قیصرى‏، داود (1375). شرح فصوص الحکم. به تحقیق و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏. تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى‏.
    18. ـــــــــــــ (1425ق). شرح القیصرى على تائیة ابن الفارض الکبرى‏. به تحقیق و تصحیح احمدفرید المزیدى. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    19. قونوی، صدرالدین (1371). النصوص. به تحقیق و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏. تهران: مرکز نشر دانشگاهى‏.
    20. کاشانى، عزالدین محمودبن‌على‏ (بی‌تا). مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة. تهران: نشر هما.
    21. کاشانی، عبدالرزاق بن جلال الدین (1426ق). اصطلاحات الصوفیة. به تحقیق و تصحیح عاصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى الدرقاوى. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    22. کربلایی، جواد (بی‌تا). الأنوار الساطعة فى شرح الزیارة الجامعة (ج1). به تحقق و تصحح محسن اسدى‏. قم: دارالحدیث.
    23. یزدان‌پناه، سید یدالله (1393). مبانی و اصول عرفان نظری. چاپ پنجم. نگارش عطاءالله انزلی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    24    - یزدان‌پناه، سید یدالله (1382). درس‌ گفتارهای استاد سید یدالله یزدان‌پناه. تدریس مقدمه شرح فصوص‌الحکم قیصری.