گستره وجود سیال در قلمروی هستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اسلامی بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی (نویسنده مسئول)

2 دانش‌آموخته سطح سه مرکز تخصصی آخوند خراسانی(ره)

چکیده

حکیمان مسلمان به‌ تبع ارسطو ماده را منشأ تحولات و تغییرات اشیاء معرفی نموده‌اند و ازآنجاکه آن را ملازم با جسم و جسمانیات دانسته­اند، دایره وجودات متغیر و سیال را به عالم جسم منحصر کرده­اند. آنها برای اثبات تلازم ماده و صورت جسمیه و انحصار هیولی به عالم طبیعت، ادله مختلفی اقامه نموده­اند.
در این مقاله با نقد این ادله، این مسأله را مورد تأمل و کنکاش قرار داده­ایم [تا ببینیم] با مخدوش شدن ادله مذکور، گستره وجود سیال تا چه حد بوده و دایره تحولات عالم تا کجا گسترش خواهد یافت؟ با توجه به ادله عقلی و نقلی، آنچه در نهایت حاصل‌ شده این است که سیلان امری مشکک بوده و ناشی از ضعف و نقص وجودی است و براین‌اساس دایره وجود سیال همه وجودات امکانی را ـ بسته به نقص و ضعفی که دارند ـ در برگرفته و بالتبع زمان به ساحت ماوراء طبیعت تسری خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Domain of Fluid Being in the Realm of Existence

نویسندگان [English]

  • mohammad mahdi kamali 1
  • Muahmmad Mohsen Kamali 2
1 An assistant professor and faculty member at The Research Center of Islamic Studies of Astan Qods Radawi Foundation of Research
2 A third grade graduate from Specialized Center of Akhund Khurasani.
چکیده [English]

Following Aristotle, Muslim philosophers introduced Matter as the origin of the changes and alterations of things; since those changes inhere matter and physical things, they confine the realm of fluid beings to the world of material bodies. They have also mounted various arguments to prove the concomitance between matter and material form and that hyle (prime Matter) is exclusive to the world of nature.
In what follows, the author has examined those arguments in order to study how far the domain of fluid beings go. What is inferred from both rational and traditional arguments is that being fluid and flux is a graded quality resulting from the feeble level of existence of things and accordingly the domain of fluid things includes all contingent beings -depending on their feebleness- thus time will extend over the metaphysical realm .

کلیدواژه‌ها [English]

  • fluid being
  • matter
  • time
  • motion
  • gradation
  1. ابن‌بابویه، محمدبن­على (1380). علل الشرائع.  (ج2). ترجمه ذهنى تهرانى. قم: انتشارات مؤمنین.
  2. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1375). الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغة.
  3. ـــــــــــــــ (1404ق). الهیات شفاء. قم: مکتبة آیة الله المرعشى.
  4. ابن­کمونه، سعدبن‌منصور (1402ق). الجدید فی الحکمة. بغداد: جامعة بغداد.
  5. ابوالبرکات بغدادی، هبة الله بن علی (1373). المعتبر فی الحکمة. (ج3،2). چاپ دوم. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
  6. بهمنیار، ‌بن‌مرزبان (1375). التحصیل. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
  7. دشتکى شیرازى، غیاث‌الدین (1382). اشراق هیاکل النور. تهران: نشر میراث مکتوب.
  8. فخررازی، محمد بن عمر (1404ق). شرح اشارات و تنبیهات.(ج1). قم: مکتبة آیةالله المرعشی.
  9. ـــــــــــــــ (1406ق). کتاب النفس و الروح و شرح قواهما. تحقیق دکتر محمدصغیر معصومی. تهران: نرم افزار حکمت اسلامی.
  10. ـــــــــــــــ (1411ق). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات. (ج2). چاپ دوم. قم: انتشارات بیدار.
  11. سبزواری، هادی‌بن‌مهدی (1369-1379). شرح منظومه. (ج4،3). تصحیح حسن حسن‌زاده آملی. تهران: نشر ناب.
  12. ـــــــــــــــ (1360). تعلیقات شواهد الربوبیه (چاپ ذیل شواهد الربوبیه صدر‌المتألهین). تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى. چاپ دوم. مشهد: المرکز الجامعى للنشر‏.
  13. سهروردی، یحیی‌بن‌حبش (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. (ج2،1). چاپ دوم. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  14. شهرزورى، محمدبن‌محمود (1372). شرح حکمة الاشراق. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  15. ـــــــــــــــ (1383). رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة. (ج2). تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
  16. ق‍طب‌ال‍دی‍ن‌ ش‍ی‍رازی‌، محمودبن‌م‍س‍ع‍ود (1369). درةالتاج. چاپ سوم. تهران: انتشارات حکمت.
  17. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1387). سه رساله فلسفى. چاپ سوم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  18. ـــــــــــــــ (1378). رسالة فى الحدوث. تهران: بنیاد حکمت اسلامى صدرا.
  19. ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگى. ‏
  20. ـــــــــــــــ (1360/الف). اسرارالآیات. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
  21. ـــــــــــــــ (1360/ب). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى. چاپ دوم. مشهد: المرکز الجامعى للنشر‏.
  22. ـــــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى. تهران‏: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  23. ـــــــــــــــ (1302). مجموعة الرسائل التسعه. تهران: نرم افزار حکمت اسلامی.
  24. ـــــــــــــــ (1422ق). شرح هدایۀاثیریه. بیروت: مؤسسه تاریخ عربی.
  25. ـــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. (ج،5،3،2،1). چاپ سوم. بیروت: دار احیاءالتراث‏.
  26. ـــــــــــــــ (بی­تا). الحاشیة على الهیات الشفاء. قم: انتشارات بیدار.
  27. طباطبایی، سید محمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن.(ج27). چاپ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  28. ـــــــــــــــ (1362). رسائل سبع(رساله قوه و فعل). بنیاد علمی و فکری استاد علامه طباطبایی. قم: انتشارات حکمت
  29. ـــــــــــــــ (1427ق). نهایة الحکمة. (ج2،1). چاپ دوم. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  30. نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1383). اجوبة المسائل النصیریة. تهران: پژوهشگاه علوم انسانى.
  31. ـــــــــــــــ (1375). شرح الاشارات و التنبیهات للمحقق الطوسى. (ج2). قم: نشر البلاغة.
  32. غفاری، حسین (1395). حتی مطلع الفجر. تهران: انتشارات حکمت.
  33. کاتبی قزوینی، علی بن عمر و میرک بخارى، محمدبن‌مبارک‌شاه (1353). حکمة العین و شرحه. مشهد: دانشگاه فردوسى.
  34. کلینى، محمدبن‌یعقوب (1364). الروضة من الکافی. (ج2). ترجمه رسولى محلاتى. تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
  35. ـــــــــــــــ (1407ق). الکافی. (ج1). چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  36. مصباح‌یزدی، محمدتقی (1378). آموزش فلسفه.(ج2). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  37. ـــــــــــــــ (1375). دروس فلسفه. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  38. ـــــــــــــــ (1405ق). تعلیقه بر نهایة الحکمه. قم: نشر سلمان فارسی.
  39. میرداماد، محمدباقر (1381-1385). مصنفات میرداماد‏. به اهتمام عبدالله نورانى. تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‏.

40   ـــــــــــــــ (1367). قبسات. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.