نقّادی واقع‌گرایی شبکه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

در «واقع‌گرایی شبکه‌ای» عالم هستی لایه لایه است. عوالم ماده، ذهن، مثال، عقل و الوهی با یکدیگر در تطابق‌ هستند. موجودات عالم ماده دارای وجودهای برتری در این عوالم‌اند. شناخت آنها همواره «پنجره‌ای» است. شناخت ذهن از چیزهایی که دارای ماهیت‌اند «واقع‌نما»، اما از چیزهایی که فاقد ماهیت‌اند «غیر واقع‌نما، وهمی، مجازی و شبح» است. ادراکات حسی، حضوری، حصولی بدیهی و حصولی نظری‌ای که مستقیماً به بدیهیات منتهی می‌شوند، ادراکاتی حقیقی‌اند. امّا ادراکات حصولی نظری‌ای که مستقیماً به بدیهیات منتهی نمی‌شوند، ادراکاتی مجازی و وهمی بوده و «شبحی» از واقعیت را نشان می‌دهند. دانش‌های مدوّن نیز براین‌اساس که علم حصولی نظری‌ای هستند که مستقیماً به بدیهیات منتهی نمی‌شوند و به زبان وابسته‌اند و همچنین از جمله شناخت‌های مفهومی و اعتباری به حساب می‌آیند، شبحی از واقعیت را نشان می‌دهند و به‌طورکلی واقع‌نما هستند؛ یعنی «شبیه به واقع» بوده و «نزدیک‌تر به واقع»اند.
بنیاد خطاهای «واقع‌گرایی شبکه‌ای» در خلط بین شناخت عوالم و شناخت لایه‌های مختلف واقعیت‌های عالم ماده، در باور غلط به علم‌آور نبودن استقراء و تجربه و غفلت از استقراء مبتنی بر خواص ذاتی شیء، در باور به واقع‌نما بودن موجودات دارای ماهیت و واقع‌نما نبودن موجودات فاقد ماهیت و در وهمی و مجازی دانستن ادراکات وابسته به زبان و اعتبارات زبانی و مفهومی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criticism of Networked Realism

نویسنده [English]

  • ibrahim dadjoo
An associate professor and faculty member at the Institute of Islamic Culture and Thought.
چکیده [English]

In "network realism", the world of what there is is stratified. The worlds of matter, mind, Imagination, Intellect, and Divinity are in in conformity with one another. Beings in the material world have a higher existence in those worlds. Knowing them is always "window-like". Mental knowledge of things with quiddity is realistic, but of those with no quiddity is unrealistic, illusory, untrue, and apparition. Sensible perceptions, intuitions, self-evident conceptual knowledge, and the speculative knowledge we can directly trace back to the self-evident one are all true and realistic. Nonetheless, the speculative knowledge that we cannot directly traced back to the self-evident one is untrue and illusory; it expresses a mere "apparition" of reality. Accordingly, compiled sciences, being speculative knowledge that we cannot directly traced back to the self-evident one, depend on language, are aligned with conceptual and mentally-constructed knowledge and only show an apparition of reality; in general, they are semi-realistic, "similar to reality" or "closer to reality". 
The errors of "networked realism" are rooted in: the confusion between knowing the worlds and knowing the stratified different realties of the material world, the belief that induction does not produce knowledge for they missed to spot the induction based on essential characteristics of things, the belief that the knowledge of things with quiddity is realistic and that of those without quiddity is unrealistic, and that they assume perceptions that depend on language and lingual and conceptual considerations illusory and untrue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • networked realism
  • window-virtual realism
  • absolute and progressive realism
  1. ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌بن‌محمد (1375). مقدمه و ترجمه محمد پروین گنابادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  2. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1391). برهان شفاء. ترجمه و تفسیر مهدی قوام‌صفری. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  3. ـــــــــــــــ (1390). الهیات شفاء. ویرایش و ترجمه ابراهیم دادجو. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  4. ـــــــــــــــ (1403ق). الاشارات و التنبیهات. شرح خواجه نصیرالدین طوسی و شرح الشرح قطب‌الدین رازی (ج3). تهران: دفتر نشر کتاب.
  5. ارسطو (1366). متافیزیک. ترجمه شرف‌الدین خراسانی. تهران: نشر گفتار.
  6. وپر، کارل ریموند (1388). منطق اکتشاف علمی. ترجمه سید حسین کمالی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  7. ـــــــــــــــ (1370). حدس‌ها و ابطال‌ها، «رشد شناخت علمی». ترجمه احمد آرام. تهران: انتشارات سروش.
  8. جمعی از محققان (1393). رئالیسم، [مقاله] «رئالیسم چیست؟». تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  9. خسروپناه، عبدالحسین و مهدی عاشوری (1393). رئالیسم معرفتی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  10. خسروپناه، عبدالحسین (1394)، روش‌شناسی علوم اجتماعی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  11. دادجو، ابراهیم (1397). «ذات‌گرایی جدید در فلسفه علم معاصر»، فصل‌نامه ذهن. 19(74)، ص51-82.
  12. ـــــــــــــــ. (بی‌تا). واقع‌گرایی در علوم انسانی اسلامی. (در حال چاپ). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  13. طباطبایی، سید محمدحسین و مرتضی مطهری (1374). اصول فلسفه و روش رئالیسم. چاپ هشتم. قم: انتشارات صدرا.
  14. عبودیت، عبدالرسول (1385). درآمدی به نظام حکمت صدرایی (ج1). تهران: سمت.
  15. تفتازانی، مسعود بن عمر (بی‌تا). المطول. به کوشش احمد عزّو عنایه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  16. 16. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1391). شرح اصول کافی. تهران: مکتبة المحمودی، چاپ سنگی.
  17. ـــــــــــــــ (1382). الشواهد الربوبیه. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  18. ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  19. ـــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فی‌الاسفار العقلیه الاربعه (ج1). چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  20. غزالی، محمد (بی‌تا). احیاء علوم الدین (4جلد). چاپ دوم. بیروت: دارالقلم.
  21. فارابی، محمد بن محمد (1405ق). فصوص الحکمه. تصحیح محمدحسن آل‌یاسین. چاپ دوم. قم: انتشارات بیدار.
  22. مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق). تعلیقه علی نهایة الحکمه. قم: مؤسسه در راه حقّ.
  23. مظفر، محمدرضا (1386). اصول الفقه. چاپ دوم. تحقیق صادق حسن‌زاده مراغی. قم: منشورات العزیزی.
  24. ـــــــــــــــ (1980م/ 1400ق). المنطق. بیروت: دارالتعاریف.
  25. Psillos, Stathis (2009). Knowing the Structure of Nature: Essays on Realism and Explanation. Palgrave, MacMillan
  26. Sankey, Howard (2007). Scientific Realism and the Rationality of Science. England: Published by Ashgate Publishing Company