وجود رابط معقولات ثانی فلسفی از منظرعلامه طباطبایی و علامه مصباح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه مرکز تخصصی فلسفه اسلامی حوزه علمیه قم

2 استادیار و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

مفاهیم فلسفی نقش مهمی در اندیشه انسان و کشف حقایق هستی بر عهده دارند. ازاین‌جهت، ارتباط مفاهیم فلسفی با خارج برای کشف حقایق هستی، از جمله مسائلی است که مورد توجه حکماء بوده است. برخی از حکما به ذهنی و اعتباری بودن آن‌‌ها حکم کرده‌اند و هیچ نحو خارجی‌ای بر آنها قائل نیستند. برخی از حکما نیز خارجیت آنها را پذیرفته و اصطلاح «عروض ذهنی» و «اتصاف خارجی» را برای بیان چگونگی وجود مفاهیم فلسفی ارائه داده‌اند تا از قاعده تکرر در وجودات ـ که باعث اعتباری خواندن این مفاهیم و در نتیجه ذهنی محض دانستن آن‌ها شده است ـ در امان باشند. تفسیر‌های مختلفی از این اصطلاح ارائه شده است؛ [مثلاً] عده‌ای از حکماء، با عنوان «وجود رابط»، اتصاف مفاهیم فلسفی در خارج را تبیین و تفسیر کرده‌اند. اما گویا تفسیر به «وجود رابط» مکفی به پاسخ نبوده و دارای ابهام زیادی است. ازاین‌جهت علامه طباطبایی در نظر نهایی خود، تفسیر دقیقی از «وجود رابط» ارائه داده‌ و تحقق این قبیل مفاهیم را به وجود منشأ انتزاع دانسته ‌است که وجودی جدا و مستقل از موضوع خود نداشته و به یک وجود موجودند. در مقابل، علامه مصباح اگرچه تحقق مفاهیم فلسفی را به وجود موضوع خود و به یک وجود می‌داند، ولی عنوان «وجود رابط» را به‌کار نمی‌برند. ما در این تحقیق با روش توصیف و تحلیل، در پی تبیین این مسأله از نگاه این دو فیلسوف شهیر اسلامی هستیم .

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.The Philosophical Secondary Intelligibles as Copula in Allmah Tabatabaii and Allamah Misbah’s Viewpoints

نویسندگان [English]

  • yosof moazzaz 1
  • , Muhammad Rezapur 2
1 A PhD. student of philosophy at the Specialized Center for Islamic Philosophy, Qom seminary school
2 An assistant professor and faculty member at al-Mustafa International University
چکیده [English]

Philosophical concepts play a significant role in the course of thinking and discovering the truths of what there is. Thus, the connection of philosophical concepts to the external world for discovering the truths of what there is has called the attention of the sages. Some of them have argued that those concepts are mental and thus mentally constructed so that they have no referent in the outside world at all. Others, however, have embraced that they have some sort of referent in the outside world using the terms that “their formation is mental” but “their application is external”. They have thus illustrated how philosophical concepts exist outside in order to avoid the infinite regression in their coming to being -which gave rise to consider them purely mental thus abstract. 
    The above two terms have been interpreted differently. Some philosophers, for example, proposed copula in order to explain the external application of those philosophical concepts; though, the interpretation through copula does not suffice as an answer and sinks into much obscurity. That is why, in his point of view, Allamah Tabatabaii has suggested a very precise interpretation of copula saying that such concepts exist outside but not separately from their source of abstraction in the external world, that is to say they do not have independent referent outside separate from their subject thus they (the philosophical concepts and their outside subject they refer to) exist in one identical being.
   In contrast, Allamah Misbah does not make use of copula, though he embraces the idea that philosophical concepts and their referent subjects exist outside in one identical being. In their essay, the authors have adopted the descriptive-analytic method in order to explain the issue in the two celebrated philosophers .

کلیدواژه‌ها [English]

  • mind
  • abstraction
  • the philosophical secondary intelligible
  • the formation of concepts in the mind
  • the application of concepts outside
  • copula
  • Allamah Tabatabaii
  • Allamah Misbah
  1. آملی، محمدتقی (1377ق). دررالفوائد. تعلیقه بر شرح منظومه سبزواری. تهران: انتشارات مرکز نشر کتاب.
  2. جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. شرح حکمت متعالیه. تنظیم و تدوین حمید پارسانیا، چاپ سوم، قم: مرکز نشر اسراء.
  3. سهروردی، شهاب‌الدین (1396). مجموعه مصنفات. تحقیق هنری کربن. تهران: نشر انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  4. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (ج3،2،1). چاپ سوم. بیروت: انتشارات دار احیاءالتراث.
  5. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1389). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی به قلم مرتضی مطهری. چاپ هجدهم. تهران: انتشارات صدرا.
  6. ــــــــــــــــــــــــ (1388). نهایة الحکمة. تصحیح و تعلیقه آیت‌الله فیاضی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی1.
  7. ــــــــــــــــــــــــ (1389). بدایة الحکمة. تصحیح و تعلیق عباس‌علی زارعی سبزواری.(ج3). قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  8. ـــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). حاشیه کفایه. بنیاد علمی و فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب.
  9. عبودیت، عبدالرسول (1392). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی1.
  10. ابونصر فارابی، محمد‌بن‌محمد (1408ق). ‌منطقیات. قم: انتشارات آیت‌الله مرعشی نجفی1.
  11. مصباح یزدی، محمدتقی (1383). آموزش فلسفه. چاپ ششم. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، وابسته به مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
  12. مصباح یزدی، محمدتقی (1391). شرح نهایة الحکمة. تحقیق و نگارش عبدالرسول عبودیت.
  13. ـــــــــــــــ (1388). آموزش فلسفه. چاپ هشتم. تهران: انتشارات امیر کبیر، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
  14. ـــــــــــــــ (1386). شرح الاهیات شفا. تحقیق و نگارش عبدالجواد ابراهیمی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی1.
  15. ـــــــــــــــ (1405ق). تعلیقه نهایة الحکمة. قم: انتشارات مؤسسه در راه حق.
  16. مطهری، مرتضی (1392). شرح مبسوط منظومه (مجموعه آثار، ج10). چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات صدرا.
  17. ـــــــــــــــ (1392). شرح مختصر. چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
  18. ـــــــــــــــ (1387). شرح مبسوط منظومه (مجموعه آثار، ج9). چاپ دهم. تهران: انتشارت صدرا.
  19. میرداماد، محمدباقر (1385). مصنفات میرداماد (جزء ثانی، «الافق المبین»). به اهتمام عبدالله نورانی. تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.