نظریه یکسانی مفهوم امامت و مقام افتراض طاعت؛ تحلیل مستندات و پیامدها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد رشته دین شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در تحلیل متون وحیانی، یکی از انگاره‌های چشمگیر در چیستی مفهوم امامت، مقام افتراض طاعت است. با تحلیل روایات ناظر به مفهوم امامت، مانند روایات ذیلِ آیه ملک عظیم و روایات تفویض می‌توان انگاره این همانی بین امامت و مقام افتراض طاعت را اثبات کرد. به مقتضای این روایات، حتی در مواردی که وحی مستقیمی  نیامده، بیان امام افتراض طاعت دارد؛ چراکه امام برخوردار از پشتوانه تأدیب الهی است. از جمله پیامدهای پذیرش این نظریه، تفاوت میان اطاعت از امام و مطاع بودن انبیاء و رسل است. اوامر نبی و رسول مقید به وحی مستقیم الهی است، اما دستورات امام از این جهت اطلاق دارد. التزام به وجودِ تنها یک امام در هر زمان، از دیگر لوازم این نظریه است. این مقاله با روشی تحلیلی، چارچوب و اجزاء اصلی نظریه همسانی مفهوم امامت با مقام افتراض طاعت را بر مبنای متون وحیانی مورد بررسی قرار داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Theory that the Concept of Imam is the same as the Obligation to Obey Him (The Analysis of the Documents and Outcomes)

نویسندگان [English]

  • ali roshan 1
  • rahim dehghan 2
1 Am MA. holder of theology at The University of Religions and Islamic Denominations.
2 An Assistant professor and faculty member at Shahid Beheshti University.
چکیده [English]

Abstract:
In the analysis of the texts of the revelation, one of the most striking notions in the meaning of the concept of Imamate is the authority of obedience. By analyzing the narrations that follow the concept of Imamate, such as the narrations following verse of the great kingdom, it is possible to establish the idea of this relationship between Imamate and the authority of obedience. According to these narratives, even in cases where there is no direct revelation, the statement of Imam is obedient because the Imam is entitled to the protected with Divine discipline. Among the implications of accepting this theory is the difference between obeying the Imam and the prayers of the prophets and messengers. The commandment of the prophet and the apostle is attached to the direct divine revelation, but the instructions of the Imam refer to this. The commitment to the existence of only one Imam at any time is one of the other Consequences of this theory. This paper, analytically analyzes the framework and components of the theory of consistency of the concept of Imamate with the authority of obedience on the basis of revelation texts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the concept of Imam
  • the obligation to obey
  • molki ‘azim
  • tafwiz
  • the guardianship (authority) of law
  1. قرآن کریم

    1. ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی (1413ق). الیقین باختصاص مولانا علی7 بإمره المؤمنین. تحقیق اسماعیل انصارى. ‏‏قم: دار الکتاب.
    2. ـــــــــــــــــــــــــ (1409ق). اقبال الاعمال. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    3. اسعدی، محمد (1389). «تبیین امامت قرآنی به مثابه مقامی مستقل از نبوت با تأکید بر آیه ابتلا». مجله قرآن شناخت، (3) 6، ص193-208.
    4. بحرالعلوم، محمدعلی (1427ق). الامامه الالهیه (ج1). قم: منشورات اجتهاد.
    5. حر عاملی، محمدبن‌حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه (ج28). قم: مؤسسه آل البیت:.
    6. سبحانی، جعفر (1383). منشور جاوید (ج5). قم: مؤسسه امام صادق7.
    7. سبحانی، محمدتقی و علیزاده نجار، مرتضی (1394). «امام مصدر تشریع». تحقیقات کلامی. (3) 11، ص21-36.
    8. شبّر، عبدالله (1407ق). مصابیح الانوار فی حل مشکلات الاخبار (ج1). بیروت: مؤسسه مطبوعاتی نور.
    9. ابن بابویه، محمدبن‌علی (1398ق). التوحید. تصحیح سید هاشم حسینی. قم: جامعه مدرسین.
    10. ــــــــــــــــــــــ (1378ق)‏. عیون اخبار الرضا7 (ج2). تحقیق مهدى‏لاجوردى. تهران: نشر جهان.
    11. ـــــــــــــــــــــ. (1413ق)‏. من لا یحضره الفقیه (ج2). تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین‏.
    12. صفار، محمدبن‌حسن (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد9. تحقیق محسن کوچه باغى. قم: مکتبه آیۀالله المرعشی النجفی‏.
    13. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1). قم: جامعه مدرسین‏.
    14. طبرسی، احمدبن‌علی (1403ق).  الاحتجاج علی اهل اللجاج (ج1). تحقیق محمدباقر خراسانی. مشهد: نشر مرتضی.
    15. عاملى، زین‌الدین‌بن‌على (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (ج14). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    16. علیزاده نجار، مرتضی (1393). «حق تشریع امام بین نفی و اثبات». تحقیقات کلامی. (2) 6، ص99-118.
    17. عیاشی، محمدبن‌مسعود (1380ق). تفسیر العیاشی (ج1). تحقیق سید هاشم‏ رسولى محلاتى. تهران: المطبعة العلمیه.
    18. غلامی، اصغر و فرمانیان، مهدی (1393). «بررسی تطبیقی مفهوم امامت با تأکید بر دیدگاه دو اندیشمند معاصر». فصلنامه سفینه، (11) 44، ص53-68.
    19. فاریاب، محمدحسین (1390). «تأملی در نظریه علامه طباطبایی در مفهوم امامت در آیه ابتلا». معرفت کلامی، (2) 5، ص45-74.
    20. فرج‌پور، علیرضا (1390). «بررسی مفهوم امامت در خطابه غدیر». امامت پژوهی، (1) 3، ص149-175.
    21. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407ق). الکافی (ج1و7). تحقیق على‌اکبر غفارى و دیگران، تهران: دار الکتب الإسلامی.
    22. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار: (ج25). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    23. ـــــــــــــــــــــــ (1404ق). مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏9 (ج3، 4و5). تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
    24. مجلسی اول، محمدتقی بن مقصود علی (1406ق). روضۀ المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ج2). تصحیح حسین موسوی کرمانی و دیگران. قم: مؤسسه فرهنگى کوشان‌پور.
    25. مظفری، حیدر (1390). بازخوانی تحولات تاریخی و اعتقادی امامت و واژگان مرتبط (ج1). قم: انتشارات آشیانه مهر.
    26. مفید، محمدبن‌محمد (1413ق/الف). الاختصاص. تحقیق على‌اکبر غفارى و دیگران، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
    27. ـــــــــــــــــــــــــ (1413ق/ب). الامالی. تحقیق حسین استاد ولى و دیگران، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
    28. ـــــــــــــــــــــــــ (1413ق/ج). المسائل العکبریه. قم: المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید.
    29. منتظری، محمد (1392). «امامت از دیدگاه اندیشمندان امامیه در مدرسه کوفه». امامت‌پژوهی،  (3) 10، ص121-154.
    30. نجارزادگان، فتح‌الله (1390). «بررسی معناشناسی واژه امام در آیه امامت حضرت ابراهیم». مجله کتاب قیم، (1) 2، ص7-29.
    31. ـــــــــــــــــــــــ (1386). «خلق عظیم و تفویض دین». مجله مقالات و بررسی‌ها، (40) 84، ص163-182.
    32. ـــــــــــــــــــــــ (1390). معناشناسی امام و مقام امامت از دیدگاه مفسران فریقین. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    33. نجفى، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج41). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    34. وحید بهبهانی، محمدباقر (1422ق). مقدمه منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال (ج1). قم: مؤسسه آل البیت:.