2024-03-29T19:08:47Z
https://fhi.hekmateislami.com/?_action=export&rf=summon&issue=5693
حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
2423-5105
1396
4
شماره 1 - پیاپی 12 (بهار1396)
بررسی ابعاد هستیشناختی و معرفتشناختی قوه واهمه از منظر ابنسینا و ملاصدرا
حسین
پژوهنده
یارعلی
فیروزجائی
عسکری
سلیمانی امیری
قوه واهمه میتواند از دو حیث هستیشناختی و معرفتشناختی مورد تحلیل عقلی قرار گیرد. در بررسی بهعملآمده بهدست میآید که در نظام فلسفی حکمت صدرایی و سینوی، هیچگاه حقیقت قوه واهمه بهعنوان یکی از مبادی ثانویه افعال و ادراکات نفسانی انکار نشده است، بلکه این قوه در هریک از این دو نظام فلسفی جایگاه و هویت خاص و متفاوتی یافته است. برخی اصول و مبانی فلسفی حکمت متعالیه بر ابعاد مختلف هستیشناختی قوه واهمه تأثیر گذاشته و موجب اختلافنظر در هویت و رابطه وجودی آن با نفس، موهوم، عقل و دیگر قوای ادراکی گشته است. این دو حکیم در ابعاد معرفتشناختی این قوه اشتراکات فراوانی داشته، صرفاً در ماهیت و هویت وجودی موهوم و ادراک وهمی با یکدیگر اختلافنظر دارند
قوای نفس
قوه واهمه
ادراک وهمی
حیث معرفتشناسی
حیث هستیشناسی
ابنسینا
ملاصدرا
2017
06
22
9
30
https://fhi.hekmateislami.com/article_49326_800f349ad39bd05d6dd09b67de5ec672.pdf
حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
2423-5105
1396
4
شماره 1 - پیاپی 12 (بهار1396)
کاربرد و توجیه «نظریه ادراکات اعتباری» در تفسیر المیزان: یک تحلیل مقایسهای
احمدرضا
یزدانمقدم
هدف این مقاله، پژوهش درباره جایگاه نظریه ادراکات اعتباری در تفسیر المیزان است. این مقاله بررسی میکند که علامه چگونه از نظریه ادراکات اعتباری در المیزان بهره برده و چگونه در این تفسیر، از آیات قرآن کریم برای توجیه و تحلیل این نظریه استفاده شده است. روشهای بکاررفته در این پژوهش عبارت اند از: روشهای استقرایی، تحلیلی و مقایسهای. مدعای مقاله این است که نظریه ادراکات اعتباری، بنیان نظری روش تفسیری علامه طباطبایی در المیزان است. همچنین از این نظریه برای تفسیر آیات قرآن کریم و از آیات الهی برای تبیین و توجیه این نظریه استفاده شده است. علامه در المیزان به بخش دوم این نظریه درباره انقسامات اعتباریات به تفصیل پرداخته است. از این مقاله بهدست میآید که: لازم است تفسیر المیزان از منظر نظریه ادراکات اعتباری به مثابه بنیان نظری علامه طباطبایی مورد پژوهشهای مستقلی قرار گیرد
علامه طباطبایی
نظریه ادراکات اعتباری
اعتباریات
تفسیر المیزان
روش تفسیری
2017
06
22
31
50
https://fhi.hekmateislami.com/article_49328_09139f0f2028155cb49a238e79abe096.pdf
حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
2423-5105
1396
4
شماره 1 - پیاپی 12 (بهار1396)
ابتنای مدینه فاضله فارابی بر اصالت «انسان متصل به وحی»
قاسم
مقدم
محمدرضا
محمدی اشیانی
فارابی یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان اسلامی است که همت خود را نهتنها در طرحریزی یک مابعد الطبیعه منسجم صرف کرده، بلکه آن را مقدمهای برای ساخت جامعهای الهی و عقلانی بر پایه انسان متصل به خدا (انسان حقیقی و بالذات) قرار داده است. انسان در مدینه فاضله فارابی اصل است و تمام ساختارهای مدینه بر پایه معرفت عقلانی ـ وحیانی به ساحتهای وجودی او شکل گرفته است. این اصالت انسان در اندیشه فارابی بههیچوجه بهمعنای اصالت انسان مستقل از مبدأ نیست تا او را بهمثابه موجودی منقطع از مبادی خود فرض کند (انسان مجازی و بالعرض) و جامعه را نیز بر همین اساس بنا سازد. اصل بودن انسان در اندیشه این فیلسوف بر فصل ناطقیت انسان تأکید دارد. ازاینرو، مدینه فاضله وی، هم در بعد اخلاق، قانون، فرهنگ، معرفت و هنر، و هم در تعریف مفاهیم کمال و سعادت، کاملاً بر اساس دو الگوی عقل و وحی شکل گرفته است تا انسان را از گذر زندگی روزمره در مدینه به سعادت موردنظر فیلسوف و نبی سوق دهد
فارابی
جامعه الهی ـ عقلانی
انسان بالذات و بالعرض
جامعه بالذات و بالعرض
مدینه فاضله
سعادت
2017
06
22
51
70
https://fhi.hekmateislami.com/article_49329_1d3e2a167cac4075e9d43dbfaeb567ec.pdf
حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
2423-5105
1396
4
شماره 1 - پیاپی 12 (بهار1396)
تأثیرپذیری مکتب اشراق از مکتب مشاء در روششناسی
سیدعماد
مصطفوی
در عصر شیخ اشراق، حکمت تحولی بس عظیم و گسترده از جنبۀ روششناسی به خود دیده است. دراینمیان، سهروردی با اعمال شیوهای نوین، در گشودن افقهای تازه بر روی حکمت اسلامی در جهت فراچنگ آوردن حقایق، نقشی بسیار مهم و بیبدیل ایفا کرده است. رویکرد سهروردی هرچند متأثر از نحلههای مختلفی رقم خورده است، نباید آثار و دیدگاهای مشائیان را در بسترسازی این تحول شگرف اندک انگاشت. تحقیق حاضر با محوریت روششناسی و با رویکردی فلسفی به بررسی آرای فیلسوفان مشاء و اشراق پرداخته، با نامگذاری و دستهبندی اقسام اثرپذیری اشراق از مشاء، از جمله اثرپذیری ایجابی در نظر، اثرپذیری ایجابی در رویکرد و اثرپذیری سلبی در نظر، به کاوشی درخور این موضوع موفق گردیده است. ازاینرو، این نوشتار به چگونگی تلفیق عقل و شهود در سیره حکمای برجسته مشائی از جمله کندی، فارابی و بوعلی پرداخته، خط مشی آنان را در اثرگذاری بر شیخ اشراق در جهت خروج از فلسفه تکروشی تا نیل به مکتبی استدلالی ـ اشراقی ترسیم کرده است. همچنین معتقد است بنمایههایی که بسترساز حرکت شیخ اشراق در جهت تحول فلسفه در بعد روششناسی از آن بهرهمند گردیده، استعداد نهفتۀ مکتب مشائی آن را رقم زده است. ازاینرو، فلسفه اشراق نه در عرض مکتب مشاء و بریده از آن، و نه دستخوش تغییرات جزئی و ظاهری الفاظ و اصطلاحات مکتب مشائی از سوی شیخ اشراق به ثمر نشسته، بلکه مکتب اشراقی سهروردی در امتداد مکتب مشاء و از تحول و تکامل در مکتب مشاء تأسیس شده است و در حقیقت باید تکاملیافته آن مکتب بهشمار آید
روششناسی
تأثیرپذیری
شیخ اشراق
حکمت اشراق
حکمت مشاء
2017
06
22
71
100
https://fhi.hekmateislami.com/article_49330_132772d34ff9224d4cb40783f58f0888.pdf
حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
2423-5105
1396
4
شماره 1 - پیاپی 12 (بهار1396)
بررسی اشکالات وارد شده بر نظریه آقاعلی مدرس زنوزی درباره معاد عنصری
حمید
امامی فر
احمد
سعیدی
ملاصدرا با کمک جسم مثالی و خواص آن، گام بلندی برای تبیین خردپسند بسیاری از آموزههای شرع مقدس اسلام دربارة معاد جسمانی برداشت. اما به اعتقاد مدرس زنوزی، بسیاری از ادلة نقلی معاد را نمیتوان تنها با جسم مثالی توجیه و تبیین عقلی کرد. به همین دلیل، ایشان برای تکمیل نظریة ملاصدرا و تبیین عقلانی همة آموزههای معاد، نظریهای بدیع ارائه نمود. بر اساس این نظریه، بدن عنصری پس از جدا شدن از نفس جزئی خود، تحت تدبیر نفس کلی قرار میگیرد و به تکامل جوهری و استکمال ذاتی خویش ادامه میدهد تا اینکه بهتدریج به بدنی تبدیل میشود که صلاحیت صعود بهسوی نفس جزئی و اتحاد مجدد با آن را مییابد. این دیدگاه، مخالفتها و موافقتهایی را از سوی فیلسوفان بعدی، بهویژه پیروان حکمت متعالیه به دنبال داشت. در این مقاله، کوشیدهایم با پاسخ دادن به اشکالهای واردشده بر دیدگاه زنوزی، تفسیر صحیحی از آن ارائه کنیم
مدرس زنوزی
ملاصدرا
معاد جسمانی
نفس
بدن
2017
06
22
101
126
https://fhi.hekmateislami.com/article_49331_e867c71a912ecc2ad593b5f2f09abf2d.pdf
حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
2423-5105
1396
4
شماره 1 - پیاپی 12 (بهار1396)
میزان تاثیر مکتب عرفانی ابنعربی بر اندیشه فلسفی صدرالمتألهین در مباحث اسما و صفات حق تعالی
علی
اعلایی بنابی
در این مقاله اثبات شده است که صدرالمتألهین در موارد فراوانی از مباحث اسما و صفات الهی از مکتب عرفانی ابنعربی الهام گرفته و گاهی نیز عین عبارت آنها را بی هیچ یادی از منبع آن آورده؛ گویی خود، عبارتپرداز آن بوده است. او با الهام از گفتار عرفا باور دارد که ذات حق تعالی ذات بیتعیّن، و اسمای الهی، تعیّنات آن ذات در مراتب ظهور، و انسان نیز خلیفة الله و مظهر اسم جامع «الله» است. وی همچنین نظریۀ عرفانی اعیان ثابته و تقسیم عرفانی اسمای الهی را از نظر احاطه و عدم احاطه میپذیرد. به باور او از میان اقوال هشتگانه در مسئله علم پیشین حق تعالی به اشیا نیز تنها قول عرفا قابل پذیرش است. وی در مسئله کلام الهی از ابنعربی الهام گرفته است، ولی در دیگر مباحث اسما و صفات الهی، بیش از همه از محقق قیصری تأثیر پذیرفته است
اسما و صفات الهی
عرفان نظری
حکمت متعالیه
تجلی
اعیان ثابته
ابنعربی
صدرالمتألهین
2017
06
22
127
146
https://fhi.hekmateislami.com/article_49335_7ec68a04d0142b447874321ae5383b87.pdf
حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
2423-5105
1396
4
شماره 1 - پیاپی 12 (بهار1396)
وجود و ماهیّت در فلسفه اشراق
حسن
معلمی
درباره هر چیزی دستکم دو پرسش مطرح است: 1) آیا وجود دارد؟ 2) چیست؟ یعنی دو حیثیت در خصوص اشیا مطرح است: چیستی و هستی. حال پرسش مهم این است که: تحقق عینی اشیا به هستی آنهاست یا به چیستی؟ کدامیک اصل در تحقق عینی است و دیگری صفت یا حال و یا چگونگی آن است؟ گرچه درباره نظریه شیخ اشراق احتمالهایی داده شده است، با توجه به عبارات ایشان، اصالت را در همه موجودات حتی خداوند به ماهیات میدهد و وجود در موجودات را امری اعتباری و ذهنی محض میداند. هدف پژوهش حاضر که با روش عقلیِ تحلیلی نگاشته شده، رسیدن به نقاط اشتراک فلسفه اشراق و فلسفه مشاء و حکمت متعالیه است که نتیجه آن، ارائه سست بودن پایههای فلسفه اشراق برای ایجاد نظام محکم فلسفی است
وجود
ماهیت
اصالت
اعتباریت
فلسفه اشراق
2017
06
22
147
161
https://fhi.hekmateislami.com/article_49339_002bee2477ecd902a163ad411aa58ab2.pdf