TY - JOUR ID - 165813 TI - بررسی برهان‌پذیریِ «نامتناهی بالفعل» JO - حکمت اسلامی JA - FHI LA - fa SN - 2423-5105 AU - میراحمدی, سید سعید AU - پارسانیا, حمید AU - احترامی, رحمان AD - دانشجوی دکتری فلسفه فیزیک دانشگاه باقر العلوم(علیه السلام) AD - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران AD - دکتری تخصصی فلسفه و کلام اسلامی از مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران‌ـ‌تهران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 9 IS - شماره3-پیاپی 34-پاییز 1401) SP - 175 EP - 193 KW - نامتناهی بالفعل KW - براهین ریاضیاتی KW - تسلسل KW - حدوث زمانی عالم KW - تناهی ابعاد KW - برهان‌ناپذیری KW - تصمیم‌ناپذیری DO - N2 - موضوع نامتناهی بالفعل که مسائلی همچون تناهی یا عدم تناهی ابعاد عالم، امکان وجود جزء لایتجزی، امکان وجود نامتناهی شیء، تناهی یا عدم تناهی زمان و حوادث گذشته، و تسلسل در سلسله علل و معالیل را شامل می‌شود، از دیرباز مورد توجه و اختلاف اندیشمندان بوده است. برخی از آنان بر امتناع نامتناهی بالفعل و برخی بر امکان آن، براهینی اقامه کرده‌اند. عده‌ای نیز ادله طرفین را ناتمام دانسته و در مسأله توقف کرده‌اند. در پی تلاش‌های کانتور پذیرفته شد که نامتناهی بالفعل، قابل اثبات یا ابطال منطقی نیست. با قبول برهان‌ناپذیری و تصمیم‌ناپذیریِ ریاضیاتیِ نامتناهی بالفعل و استقلال آن از ریاضیاتِ متناهی، در نهایت، در نظریه اصل‌موضوعی مجموعه‌ها، اصل‌موضوع نامتناهی به عنوان یکی از اصول‌موضوعه پذیرفته شد. در این نوشتار، علاوه بر نشان دادنِ استقلال نامتناهی بالفعل از ریاضیات متناهی، برهانی جهت اثبات برهان‌ناپذیریِ ریاضیاتیِ نامتناهی بالفعل ارائه می‌شود. روشن می‌شود که براهین ریاضیاتیِ ابطال نامتناهی بالفعل (مانند تطبیق، طرف و وسط، سُلَّمی و غیره)، برهان به معنای منطقی آن نیستند، بلکه تنها جنبه تنبیهی دارند و در صدد روشن کردنِ هر چه بیشترِ لوازمِ پذیرش مفهوم نامتناهی بالفعل هستند تا در سایه آن، بتوان به قابلیت تصدیقِ امکان یا امتناع نامتناهی بالفعل دست یافت. UR - https://fhi.hekmateislami.com/article_165813.html L1 - https://fhi.hekmateislami.com/article_165813_4dc001a43d74fc62126221738b670164.pdf ER -