مجمع عالی حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
3
شماره 1 - پیاپی 8 (بهار 1395)
2016
07
22
تأملی در رابطه علم تفصیلی خداوند به ماسویالله در مرتبه ذات و قاعده بسیط الحقیقه در کلمات ملاصدرا
9
22
FA
حسن
معلمی
دانشیار دانشگاه باقرالعلوم(ع)
h.moallemi@hekmateislami.com
علم تفصیلی حضرت حق به همه حقایق (ماسویالله با همه ویژگیها و تفاصیل و همه اعدام و محالات) مورد قبول و تأکید همه اندیشمندان مسلمان است. آنچه مورد اختلاف یا تفاسیر گوناگون قرار گرفته، تبیین این علم است؛ بهگونهایکه موجب کثرت در ذات نگردد و تغییر و حرکت را به ذات حق راه ندهد. دراینمیان، قاعده «بسیط الحقیقة کل الاشیاء و لیس بشیء منها» از جمله مبانی و اصولی است که ملاصدرا و پیروان حکمت متعالیه برای این تبیین بدان متوسل شدهاند و یک علم حضوری قبل از فعل (در مرتبه ذات) را بهوسیله آن شرح و تفسیر کردهاند. اما قید «و لیس بشیء منها» مانع تفسیر آن به نحوی است که مورد ادعای اندیشمندان موافق با قاعده است. این مانع مورد نظر مقاله میباشد؛ یعنی تبیین مانع و پاسخهای آن و نارساییهای این پاسخها. به نظر میرسد پاسخ صحیح این مشکل و تفسیر صحیح این نحوه علم با قاعده اتحاد عقل و عاقل و معقول ممکن است که خود مقالهای جدا میطلبد.
علم تفصیلی,علم علم الهی به غیر,علم ذاتی,قاعده بسیط الحقیقه,قاعده اتحاد عقل و عاقل و معقول,حکمت متعالیه
https://fhi.hekmateislami.com/article_41649.html
https://fhi.hekmateislami.com/article_41649_23a428f37a117da7bd7f95f03e81f44d.pdf
مجمع عالی حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
3
شماره 1 - پیاپی 8 (بهار 1395)
2016
07
22
پژوهشی در شناخت ناپذیری ذات واجبالوجود درنظام فلسفی صدرالمتألهین
23
52
FA
محمدعلی
اسماعیلی
0000-0002-4359-8204
دانشجوی دکتری (سطح چهار) جامعه المصطفی(ص) العالمیه و کارشناس ارشد فقه و اصول
mali.esm91@yahoo.com
ضعف وجودی مدرِک و شدّت وجودی مدرَک، بزرگترین چالش در برابر امکان شناخت خداست. در نظام فلسفی صدرالمتألهین، این مسئله در دو حوزه شناخت حضوری و حصولی مطرح میشود. شناخت حضوری، شامل شناخت علت به معلول، شناخت شیء مجرد به ذات خود و شناخت معلول به علت میشود. دو قسم نخست از قبیل علم حضوری تفصیلی و قسم سوم از قبیل علم حضوری اجمالی است. در اندیشه صدرالمتألهین، علم حضوری موجودات به واجب تعالی از دو قسم اول نبوده، از قسم سوم است. ملاصدرا شناخت حصولی ماهوی خدا را محال و شناخت حصولی اجمالی غیرماهوی را ممکن میداند. دیدگاه صدرالمتألهین در کنار عمق و دقتش، برخی کاستیها نیز دارد که در این نوشتار بدان پرداختهایم.
شناخت حصولی,شناخت حضوری,کنه ذات الهی,نظام فلسفی صدرالمتألهین
https://fhi.hekmateislami.com/article_41650.html
https://fhi.hekmateislami.com/article_41650_07e7197655f1e204ef45aa120498a7bb.pdf
مجمع عالی حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
3
شماره 1 - پیاپی 8 (بهار 1395)
2016
07
22
بازگشت علوم حصولی به حضوری و حل مسئله صدق
53
74
FA
محمد
سربخشی
استادیار و عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
msarbakhshi@gmail.com
با توجه به اینکه حقیقت هر علم عبارت است از حضور معلوم بالذات نزد عالم، باید گفت هر علمی در اصلِ حقیقت خود حضوری است و تمام علوم حصولی نیز بهنحوی به علم حضوری برمیگردند. این امر با توجه به آموزة اتحاد عاقل به معقول مفهوم روشنتری مییابد و ازاینرو، باید بهجایِ تعریف علم حصولی و حضوری به علم باواسطه و بیواسطه، آنها را بدینگونه تعریف کرد: علم حضوری علمی است که تنها مناط معلومیت خود برای عالم است، ولی علم حصولی، افزون بر آن مناط معلومیت، امر دیگری غیر از خود نیز برای عالم میباشد. بدین ترتیب، عالم وقتی با معلومی مواجه میشود، ابتدا بهصورت مستقیم و بیواسطه از آن آگاه میگردد و سپس در درون خود حالتی آینهوار پیدا میکند که با آن علمی حصولی درباره معلوم بهدست میآورد. حالت یادشده ناشی از حرکت جوهری و رشد اوست. با تکیه بر این سخن میتوان مفاهیم اصلی و پایه را به علم حضوری برگرداند و تصدیقات پایهای همچون اصل امتناع اجتماع نقیضین نیز به همین شیوه از علم حضوری فراچنگ خواهد آمد و در نهایت به این شیوه، مسئله صدق که اساسیترین مشکل معرفتشناسی است، حل میشود و راهی یقینی برای بهدست آوردن معرفت حقیقی فراهم میآید.
علم,علم حضوری,علم حصولی,اتحاد عاقل به معقول,صدق,ارزش معرفتشناختی
https://fhi.hekmateislami.com/article_41651.html
https://fhi.hekmateislami.com/article_41651_2ee8a3f5f76f61ba577b702317b47599.pdf
مجمع عالی حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
3
شماره 1 - پیاپی 8 (بهار 1395)
2016
07
22
نوآوریهای حکیم سبزواری در ادلۀ اتحاد عاقل و معقول
75
96
FA
حسینعلی
شیدانشید
استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
shidanshid@rihu.ac.ir
محمدهادی
توکلی
دانشجوی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
iranianhadi@yahoo.com
از جمله نوآوریهای فلسفی حکیم سبزواری سخنان او در مسئله اتحاد عاقل و معقول (اتحاد عالم و معلوم) است. یکی از این نوآوریها ادلهای است که او به ابتکار خویش برای اثبات این نظریه اقامه کرده است. این مقاله به گزارش، تحلیل و بررسیِ استدلالهای وی اختصاص دارد که بر اساس مقایسۀ موجود ذهنى با موجود خارجى، تجدّدات و تبدّلات اخروی، عاقلبودن امور مجرّد، مشاهدۀ عقول عرْضی، مشتق و مبدأ اشتقاق، مُفیض مُدرَکاتبودنِ نفس، و یکیبودن وجود فىنفسۀ معقول و وجودش براى عاقل اقامه شدهاند. این دلیلها اگرچه خالی از اشکالهایی همچون مبتنی بودن بر مبناهای متعارض یا اختلافی نیستند، بیگمان در پیشبرد این مسئله و تبیین بهتر نظریه اتحاد عاقل و معقول اثرگذار بودهاند.
حکیم سبزواری,اتحاد عاقل و معقول,نوآوریهای فلسفی,ادلۀ اتحاد عاقل و معقول
https://fhi.hekmateislami.com/article_41652.html
https://fhi.hekmateislami.com/article_41652_35373c8e484cabe05d7b02311cf392ec.pdf
مجمع عالی حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
3
شماره 1 - پیاپی 8 (بهار 1395)
2016
07
22
بررسی نسبت اندیشه اخلاقی هیر با واقعگرایی اخلاقی
97
117
FA
حسن
محیطی اردکانی
0009-0008-8698-8377
دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق تطبیقی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
hekmat313@yahoo.com
یکی از محوریترین مباحث در حوزه فلسفه اخلاق، بحث واقعگرایی و غیرواقعگرایی است. واقعگرایی در اخلاق به این معناست که ارزش و لزوم اخلاقی واقعیت عینی دارند و جملههای اخلاقی واقعنما هستند. از سوی دیگر، ریچارد مروین هیر، یکی پرآوازهترین فیلسوفان اخلاق است و نظریه وی، توصیهگرایی، یکی از معروفترین نظریات در اخلاق هنجاری شمرده میشود. یکی از پرسشهای اساسی که با تحقیق و تدقیق در مؤلفههای موجود در توصیهگرایی هیر به ذهن میآید آن است که: آیا توصیهگرایی مکتبی واقعگراست یا غیرواقعگرا؟ در این پژوهش کوشیدهایم به این پرسش مهم پاسخ دهیم.
با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با مقایسه توصیهگرایی عام هیر با واقعگرایی اخلاقی، این نتیجه به دست آمد که بهرغم دلالت ظاهری برخی از مؤلفههای دیدگاه توصیهگرایی بر واقعگرا بودن آن، این دیدگاه به دلیل تأکید بر توصیه بهعنوان معیار ارزش افعال اختیاری انسان، غیرواقعگراست. در خصوص واقعگرا یا غیرواقعگرا بودن خود هیر نیز باید یادآور شد که اگر هیر بر دیدگاه توصیهگرایی پایبند مانده باشد، غیرواقعگراست، ولی اگر شواهد و مدارکِ دال بر سودگرا شدن هیر صحت داشته باشد، ازآنجاکه مراد از سود، سود واقعی است نه ذهنی، وی واقعگرا شده است.
واقعگرایی,غیرواقعگرایی,توصیهگرایی هیر,تعمیمپذیری
https://fhi.hekmateislami.com/article_41653.html
https://fhi.hekmateislami.com/article_41653_33ef45cceeaa3184b0201e8049e85c99.pdf
مجمع عالی حکمت اسلامی
حکمت اسلامی
2423-5105
3
شماره 1 - پیاپی 8 (بهار 1395)
2016
07
22
موضع فارابی در جریان ترجمه
117
138
FA
داود
احسانی
دانشجوی دکتری مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب
ehsani_davod@yahoo.com
سیدعلی
بطحائی
دانشجوی دکتری مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب
bathaei.ali@gmail.com
جریان ترجمه در دوران خلفای عباسی، تحولی سترگ در فرهنگ و تمدن اسلامی پدید آورد و ازاینرو، آثار و پیامدهای این جریان و واکنشهای افراد مختلف از جهات متعدد قابل بررسی و تحقیق است. یکی از اثرگذاران این تحول عظیم، فارابی، شاگرد متیبنیونس، از مترجمان بیتالحکمه است. نقش فارابی در جریان ترجمه اینگونه ارزیابی میشود که او در میان دو جریان متضادِ حامیان و مدافعان ترجمه (کسانی که دانش و فرهنگ و تمدن ترجمهای را بهطور کامل پذیرفته بودند و کوشیدند همه معارف را با معیار متون ترجمهای تفسیر کنند) و مخالفان و دشمنان آن (که هیچیک از معارف و علوم ترجمهای را نپذیرفته بودند و آن را جزء علوم گمراهکننده میدانستند) راه اصلاح و انصاف را در پیش گرفت و منصفانه به نقد و بررسی آن پرداخت. او از یک طرف گاه با نقد ترجمه مترجمان بیتالحکمه، در اصلاح فهم و ترجمه آنان همت گماشت و از سوی دیگر، برای وحدت میان دین و فلسفه کوشید و آموزههای دینی را تحلیلی فلسفی و عقلانی نمود و در تقریب آرای فیلسوفان یونانی با معارف دین اسلام تلاش و فلسفه اسلامی را پایهگذاری کرد
نهضت ترجمه,فارابی,جریانهای فکری,واکنشها
https://fhi.hekmateislami.com/article_41654.html
https://fhi.hekmateislami.com/article_41654_f40c9776b0fab01f480592aa50e0c1e8.pdf