رنج حقیقتی انکارناپذیر در عالم هستی و مورد درک وجدانی همة افراد بشر است. اما آنچه در این زمینه همواره اندیشة انسانی را که فطرتاً طالب لذت و سعادت است به خود مشغول کرده، چیستی این حقیقت و چگونگی مواجهه با آن است. پاسخگویی به پرسشهایی از این دست، منوط به تحلیل درستی از حقیقت رنج است. این مقاله با طرح آرای مختلف حکمای اسلامی در زمینه چیستی رنج، به جمعبندی و تحلیل آنها پرداخته و در پایان، با ارائه تعریف، تأملاتی را در تحلیل رنج مطرح کرده است. در تحلیل مفهوم رنج، به این نتیجه رسیده است که رنج، کیفی نفسانی است که با فراهمشدن عناصر و شرایطی چون وجود منشأ رنج، امکان ادراک و علم به امر منافر و نیز دستیابی به آن، اذعان به منافرت و توجه یافتن به امر منافر از همان جهت که منافر است تحقق مییابد.