ORIGINAL_ARTICLE
تبیین هیجان از منظر روانشناسی و فلسفه اسلامی
موضوع مقاله تبیین هیجان از دیدگاه روانشناسی و فلسفه اسلامی و روش ما، تحلیل محتوای کیفی، روش عقلی و روش انتقادی است. معنای لغوی هیجان در زبان فارسی، معادل جوش و خروش است که بر احساسات نسبتاً شدید دلالت دارد و معنای منفی دارد؛ زیرا از قوای غضب و شهوت ناشی میشود و در مقابل خردمندی است. اما در اصطلاح روانشناسی هیجان بار معنایی منفی ندارد. ولی میتواند کاربرد منفی یا مثبت داشته باشد. بر اساس یافتههای این پژوهش، «هیجانها »دارای ویژگیهایی هستند که عبارتند از: ناظر بودن آنها به بعد عاطفی انسان، متفاوت بودن آنها با انگیزش، داشتن نمود در ابعاد جسمانی، رفتاری و شناختی و انواع مثبت یا منفی و اولیه و ثانویه که ارزیابی شناختی تأثیر زیادی در آنها دارد. در تبیین هیجانها نظریههای فلسفیِ «برساختگرایی اجتماعی»، «پدیدههای زیستشناختی»، «اموری به مثابه شناختها»، «ارزیابیهای بدنمند» و «انواع طبیعی» وجود دارد که با نقد و بررسی این نظریهها، دریافتیم که نگاه انحصاری در هر یک از این دیدگاهها قابل پذیرش نیست. در فلسفه اسلامی ـ با توجه به دیدگاههای فارابی، ابنسینا، مسکویه و علامه طباطبایی ـ در مورد هیجان میتوان گفت: هیجانها در قوه نزوعیه که یکی از قوای نفس حیوانی است بهوجود میآیند و در کیف نفسانی، از قسم حال در خُلقها هستند و در ضمن دو قوه شهوت و غضب نمودار میشوند. هیجانهایی از قبیل تعجب، خجالت، بیم و امید، از اختصاصات انسان است.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122305_313d60057d681376cd5aedda913b938c.pdf
2020-12-21
9
50
هیجان
روانشناسی
فلسفه اسلامی
تبیین فلسفی هیجان
نظریههای فلسفی در هیجان
مسعود
آذربایجانی
mazarbayejani110@yahoo.com
1
استاد گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
LEAD_AUTHOR
آذربایجانی، مسعود و همکاران (1385). روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی. تهران و قم: سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
1
ابنسینا، حسینبنعبدالله (1390). الاشارات و التنبیهات. تصحیح محمود شهابی. تهران: دانشگاه تهران.
2
ـــــــــــــــ (1405ق). الشفاء. قم: مکتبة آیة النجفی المرعشی.
3
اتکینسون، ریتا و همکاران (1385). زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه محمدنقی براهنی و همکاران. تهران: رشد.
4
استوتزل، ژان (1375). روانشناسی اجتماعی. ترجمه علیمحمد کاردان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5
بر، ویوین (1394). برساختگرایی اجتماعی. ترجمه اشکان صالحی. تهران: نشر نی.
6
برگر، پیتر و توماس لوکمان (1375). ساخت اجتماعی واقعیت. ترجمه فریبرز مجیدی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
7
بونژه، ماریو و روبن آردیلا (1388). فلسفه روانشناسی و نقد آن. ترجمه محمدجواد زارعان و همکاران. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
8
پوپر، ک. ر. (1364). جامعه باز و دشمنانش. ترجمه عزتالله فولادوند. تهران: خوارزمی.
9
جانبزرگی، مسعود (1394). نظریههای بنیادین رواندرمانگری و مشاوره. تهران و قم: سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
10
جانبزرگی، مسعود و غروی، سید محمد (1395). نظریههای نوین رواندرمانگری و مشاوره. تهران و قم: سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
11
جیمز، ویلیام (1391). تنوع تجربه دینی. ترجمه حسین کیانی. تهران: نشر حکمت.
12
دهخدا، علیاکبر (1373). لغتنامه دهخدا (14جلد). زیرنظر محمد معین و جعفر شهیدی. تهران: دانشگاه تهران.
13
سلیگمن، مارتین (1392). شکوفایی روانشناسی مثبتگرا. ترجمه امیر کامکار و صدیقه هژبریان. تهران: نشر روان.
14
شجاعی، محمدصادق (1391). انگیزش و هیجان. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
15
شولتس، دوآن(1392). نظریههای شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر ویرایش.
16
طباطبایی، سیدمحمدحسین(1392). نهایةالحکمه. قم: مؤسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین.
17
علیزاده، عبدالرضا و همکاران (1383). جامعهشناسی معرفت، جستاری در رابطه ساخت و کنش اجتماعی با معرفت بشری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
18
عمید، حسن (1363). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
19
فارابی، محمدبنمحمد (1405ق). فصول منتزعه، بیروت: الزهراء.
20
ـــــــــــــــ (1986). آراء اهل المدینه الفاضله. بیروت: دارالمشرق.
21
کرول، وید و همکاران (1395). روانشناسی عمومی. ترجمه هامایاک آوادیس یانس و همکاران. تهران: رشد.
22
کلاینبرگ، اتو(1386). روانشناسی اجتماعی. ترجمه علیمحمد کاردان. تهران: نشر اندیشه.
23
کیمیایی اسدی، تقی (1389). خلقت و تکامل مغز و روان. تهران: نگاه معاصر.
24
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
25
ابنمسکویه، احمدبنمحمد (1412ق). تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق. قم: بیدار.
26
مصباح یزدی، علی و همکاران (1374). روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی. تهران: سمت.
27
معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی (6جلد). تهران: امیرکبیر.
28
یونسکو (1380). صنایع فرهنگی، «مانعی بر سر راه آینده فرهنگ». ترجمه مهرداد وحدتی. تهران: نگاه معاصر.
29
Bermudez, J. L. (2005). Philosophy of Psychology, Routledge.
30
Comer, R. & Gould, E (2011). Psychology around us. USA, wiley.
31
GOLDIE, P. (2010). The oxford handbook of PHILOSOPHY OF EMOTION. UK, Oxford university press.
32
James, William (2014/1890). Principles of Psychology, 2 vols, New York: Henry Holt & Co.
33
James,W. (2002). The varieties of religious experience, London, Routledge.
34
Pastorino, E., & Doyle-Portillo, S. (2012). What is psychology?. Belmont, CA.
35
Symons, J. &P.Calvo (2009). The routledge companion to philosophy of psychology, London.
36
Weiskopf, D. & Adams,F.(2015). An Introduction to The Philosoohy of Pscho-logy, Cambridge University Press.
37
ORIGINAL_ARTICLE
بازنگری در تعریف و تقسیم معقولات
در فلسفه معاصر اسلامی معقولات به سه دسته «معقولات اولی یا مفاهیم ماهوی، ثانیه فلسفی یا مفاهیم فلسفی و ثانیه منطقی یا مفاهیم منطقی» تقسیم میشوند. دراینبیان معقول وصف مفاهیم ذهنی است. با توجه به منابع مرجع فلسفی، معلوم میشود در گذشته معقولْ گاهی وصف خود حقایق بوده، نه مفاهیم آنها و تنها به دو قسم اول و ثانی تقسیم میشده است. ابتلاء پیروان فلسفه اشراق به دیدگاه اصالت ماهیت و برخی شبهات دیگر باعث شد وجود و صفات آن ملحق به معقولات ثانی شده و اموری ذهنی قلمداد گردند. فیلسوفان بعدی با اصلاح این اشتباه، معقول ثانی را به دو قسم منطقی و فلسفی تقسیم کردند و امور وجودی را معقول ثانی فلسفی نامیدند و ملاکهایی برای تمییز سه دسته معقول ارائه دادند. در مقاله حاضر، با بررسی فرآیند تاریخی این تحولات به این نتیجه رسیدهایم که موصوف قرار دادن مفاهیم و تقسیم معقولات به سه دسته و الحاق حقایق فلسفی به «معقولات ثانی» مرجوح و در بخشی نادرست است و باید همانند برخی منابع گذشته، خود حقایق را معقول بنامیم و آنگاه آنها را به دو دسته معقول اول و ثانی تقسیم کنیم. در این تقسیم حقایق فلسفی جزء معقولات اولی بوده و خود آنها به سه قسم «ماهوی، فلسفی و اعتباری» تقسیم خواهند شد.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122307_9112bb907605d57bde1bfcdaede625a3.pdf
2020-12-21
51
72
معقول
معقول اول
معقول ثانی
حقایق ماهوی
حقایق فلسفی
حقایق منطقی
امور اعتباری
محمد
سربخشی
msarbakhshi@gmail.com
1
استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
LEAD_AUTHOR
ابنسینا، حسینبنعبدالله (1404ق). التعلیقات. بیروت: المکتبة الاعلام الاسلامی.
1
ـــــــــــــــ (1371). المباحثات. قم: بیدار.
2
ـــــــــــــــ (۱۴۰۴ق). الالهیات من کتاب الشفاء. قم: مکتبة آیت الله المرعشی.
3
بهمنیار بن مرزبان، (۱۳۷۵). التحصیل. تهران: دانشگاه تهران.
4
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). رحیق مختوم (ج۱). شرح حکمت متعالیه. تنظیم و تدوین حمید پارسانیا. قم: اسراء.
5
سبزواری، ملاهادی (۱۳۶۹-۱۳۷۹). شرح منظومه. تهران: ناب.
6
سربخشی، محمد (۱۳۹۰). «ادراک حسی، ادراکی حضوری». مجله ذهن. ۱۲ (۴۶)، ص۳۱-۵۲.
7
سهرودی، یحییبنحبش (۱۳۷۳). حکمة الاشراق. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
8
صدرالدین شیرازی، محمدبنابراهیم (بیتا). الحاشیة علی الهیات الشفاء. قم: بیدار.
9
ـــــــــــــــ (۱۹۸۱م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة. بیروت: دار احیاء التراث.
10
طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۴۱۶ق). نهایة الحکمة. قم: نشر اسلامی.
11
شیخ طوسی، محمدبنحسن (۱۳۶۱). اساس الاقتباس. تهران: دانشگاه تهران.
12
طوسی، نصیرالدین (۱۳۷۵). شرح الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغة.
13
فارابی، محمدبنمحمد (۱۴۰۸ق). المنطقیات. قم: آیتالله مرعشی.
14
ـــــــــــــــ (۱۹۸۶م). کتاب الحروف. بیروت: دارالمشرق.
15
فنائی اشکوری، محمد (۱۳۷۵). معقول ثانی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
16
فیاضی، غلامرضا و دیگران (بیتا)، میزگردهای معرفتشناسی. جلد دوم. قم: مدیریت تدوین مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
17
فیاضی، غلامرضا (۱۳۸۷). هستی و چیستی در مکتب صدرایی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
18
ـــــــــــــــ (۱۳۸۶). تعلیقه بر نهایة الحکمة علامه طباطبایی (ج۱). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
19
لاهیجی، فیاض (بیتا). شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام. اصفهان: مهدوی.
20
مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۹۱). آموزش فلسفه (ج۱). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
21
ـــــــــــــــ (۱۳۹۱). معارف قرآن، «خداشناسی، کیهانشناسی، انسانشناسی». قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
22
ـــــــــــــــ (۱۳۸۱). فلسفه اخلاق. تهران: انتشارات بینالملل.
23
مطهری، مرتضی (۱۳۸۹). مجموعه آثار (ج۵). تهران: صدرا.
24
میرداماد (۱۳۷۶). تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
25
نبویان، محمدمهدی (۱۳۹۵). جستارهایی در فلسفه اسلامی (مشتمل بر آراء اختصاصی آیتالله فیاضی) (ج۱). قم: مجمع عالی حکمت اسلامی.
26
ـــــــــــــــ (۱۳۹۶). جستارهایی در فلسفه اسلامی (مشتمل بر آراء اختصاصی آیتالله فیاضی) (ج۲). قم: مجمع عالی حکمت اسلامی.
27
ORIGINAL_ARTICLE
نقّادی واقعگرایی شبکهای
در «واقعگرایی شبکهای» عالم هستی لایه لایه است. عوالم ماده، ذهن، مثال، عقل و الوهی با یکدیگر در تطابق هستند. موجودات عالم ماده دارای وجودهای برتری در این عوالماند. شناخت آنها همواره «پنجرهای» است. شناخت ذهن از چیزهایی که دارای ماهیتاند «واقعنما»، اما از چیزهایی که فاقد ماهیتاند «غیر واقعنما، وهمی، مجازی و شبح» است. ادراکات حسی، حضوری، حصولی بدیهی و حصولی نظریای که مستقیماً به بدیهیات منتهی میشوند، ادراکاتی حقیقیاند. امّا ادراکات حصولی نظریای که مستقیماً به بدیهیات منتهی نمیشوند، ادراکاتی مجازی و وهمی بوده و «شبحی» از واقعیت را نشان میدهند. دانشهای مدوّن نیز برایناساس که علم حصولی نظریای هستند که مستقیماً به بدیهیات منتهی نمیشوند و به زبان وابستهاند و همچنین از جمله شناختهای مفهومی و اعتباری به حساب میآیند، شبحی از واقعیت را نشان میدهند و بهطورکلی واقعنما هستند؛ یعنی «شبیه به واقع» بوده و «نزدیکتر به واقع»اند. بنیاد خطاهای «واقعگرایی شبکهای» در خلط بین شناخت عوالم و شناخت لایههای مختلف واقعیتهای عالم ماده، در باور غلط به علمآور نبودن استقراء و تجربه و غفلت از استقراء مبتنی بر خواص ذاتی شیء، در باور به واقعنما بودن موجودات دارای ماهیت و واقعنما نبودن موجودات فاقد ماهیت و در وهمی و مجازی دانستن ادراکات وابسته به زبان و اعتبارات زبانی و مفهومی است.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122310_4f40279bc3de98b68bea2bedd25242d7.pdf
2020-12-21
73
92
واقعگرایی شبکهای
واقعگرایی مجازی ـ پنجرهای
واقعگرایی مطلق و پیشرونده
ابراهیم
دادجو
idadjoo@gmail.com
1
دانشیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
LEAD_AUTHOR
ابنخلدون، عبدالرحمنبنمحمد (1375). مقدمه و ترجمه محمد پروین گنابادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
1
ابنسینا، حسینبنعبدالله (1391). برهان شفاء. ترجمه و تفسیر مهدی قوامصفری. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
2
ـــــــــــــــ (1390). الهیات شفاء. ویرایش و ترجمه ابراهیم دادجو. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
3
ـــــــــــــــ (1403ق). الاشارات و التنبیهات. شرح خواجه نصیرالدین طوسی و شرح الشرح قطبالدین رازی (ج3). تهران: دفتر نشر کتاب.
4
ارسطو (1366). متافیزیک. ترجمه شرفالدین خراسانی. تهران: نشر گفتار.
5
وپر، کارل ریموند (1388). منطق اکتشاف علمی. ترجمه سید حسین کمالی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
6
ـــــــــــــــ (1370). حدسها و ابطالها، «رشد شناخت علمی». ترجمه احمد آرام. تهران: انتشارات سروش.
7
جمعی از محققان (1393). رئالیسم، [مقاله] «رئالیسم چیست؟». تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8
خسروپناه، عبدالحسین و مهدی عاشوری (1393). رئالیسم معرفتی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
9
خسروپناه، عبدالحسین (1394)، روششناسی علوم اجتماعی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
10
دادجو، ابراهیم (1397). «ذاتگرایی جدید در فلسفه علم معاصر»، فصلنامه ذهن. 19(74)، ص51-82.
11
ـــــــــــــــ. (بیتا). واقعگرایی در علوم انسانی اسلامی. (در حال چاپ). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
12
طباطبایی، سید محمدحسین و مرتضی مطهری (1374). اصول فلسفه و روش رئالیسم. چاپ هشتم. قم: انتشارات صدرا.
13
عبودیت، عبدالرسول (1385). درآمدی به نظام حکمت صدرایی (ج1). تهران: سمت.
14
تفتازانی، مسعود بن عمر (بیتا). المطول. به کوشش احمد عزّو عنایه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
15
16. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1391). شرح اصول کافی. تهران: مکتبة المحمودی، چاپ سنگی.
16
ـــــــــــــــ (1382). الشواهد الربوبیه. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
17
ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
18
ـــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فیالاسفار العقلیه الاربعه (ج1). چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
19
غزالی، محمد (بیتا). احیاء علوم الدین (4جلد). چاپ دوم. بیروت: دارالقلم.
20
فارابی، محمد بن محمد (1405ق). فصوص الحکمه. تصحیح محمدحسن آلیاسین. چاپ دوم. قم: انتشارات بیدار.
21
مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق). تعلیقه علی نهایة الحکمه. قم: مؤسسه در راه حقّ.
22
مظفر، محمدرضا (1386). اصول الفقه. چاپ دوم. تحقیق صادق حسنزاده مراغی. قم: منشورات العزیزی.
23
ـــــــــــــــ (1980م/ 1400ق). المنطق. بیروت: دارالتعاریف.
24
Psillos, Stathis (2009). Knowing the Structure of Nature: Essays on Realism and Explanation. Palgrave, MacMillan
25
Sankey, Howard (2007). Scientific Realism and the Rationality of Science. England: Published by Ashgate Publishing Company
26
ORIGINAL_ARTICLE
راهحلی برای چالش مفهوم شناسی عدالت
اندیشمندان حوزه عدالتپژوهی تعاریف متکثر و چهبسا غیر قابل جمعی از عدالت ارائه دادهاند. دراینمیان چگونه میتوان به حقیقت مفهومی عدالت از میان این تعاریف گسترده دستیافت؟ پارهای از این تعاریف «صوری» هستند و بدون ارائه معیارِ تحقق عدالت، قالب شکلگیری آن در عرصههای مختلف را ترسیم میکنند. متقابلاً تعاریف «محتوایی» بر ارائه معیار یا معیارهایی معین برای تحقق عدالت تأکید دارند. نگارنده این تحقیق از طرفی بر این باور است که اولاً تعاریف صوری در تبیین مبادی تصوری حوزه عدالتپژوهی بر تعاریف محتوایی تقدم دارند و تعاریف محتوایی در حد «مسائل» عدالتپژوهی قرار دارند، نه در مرز «مبادی تصوری» آن. ثانیاً در میان تعاریف صوری مختلف، تعریف عدالت به «اعطای حق به صاحب حق» کاملترین تعریف است و میتوان با استفاده از نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و افزودن دو قید «اعتباری و حکیمانه» به این تعریف، به حقیقت مفهومی عدالت نزدیکتر شد. عدالتپژوه بر پایه این تعریف، به دنبال حقوق و امتیازاتی است که نظام تکوین به افراد اختصاص نداده است و لازم است با اعتبار آنها ـ که ریشه در واقعیتهای عینی خارجی دارند ـ حیات اجتماعی مطلوب را ایجاد کرد. این حقوق صدق و کذب نخواهند داشت. بلکه اگر اعتبار آنها ریشه در واقعیات عینی داشت، حکیمانه و در غیر این صورت لغو خواهند بود. بر پایه این تعریف، اهمیت مباحث فلسفی برای دستیابی به حقوق اعتباری حکیمانه نیز نمایان گردیده، سر اختلاف عدالتپژوهان در تبیین معیارهای عدالت نیز روشن میشود.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122312_68178d88adc93ffcace73d4ab673b2d1.pdf
2020-12-21
93
116
عدالت
عدالت صوری
عدالت محتوایی
حق اعتباری
اعتباریات علامه طباطبایی
مهدی
شجریان
m.shajarian110@gmail.com
1
دکتری فلسفه اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
ابنمنظور، محمدبنمکرم (1414ق). لسان العرب(ج4). چاپ سوم. بیروت: دار صادر.
1
ارسطو (1385). اخلاق نیکوماخوس. محقق محمدحسن لطفی. تهران: طرح نو.
2
افلاطون (بیتا). دوره آثار (ج2). محقق محمدحسن لطفی و رضا کاویانی. بیجا: انتشارات خوارزمی.
3
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن (ج3 ،8). تهران: سخن.
4
پارسانیا، حمید و دیگران (1393). «دلالتهای نظریه اعتباریات برای تحول در علوم انسانی». فصلنامه مطالعات اجتماعی، 2 (1)، ص23ـ48.
5
جوادی آملی، عبدالله (1388). حق و تکلیف در اسلام. چاپ سوم. قم: اسراء.
6
حاجیحیدر، حمید (1388). «تحول تاریخی مفهوم عدالت». فصلنامه علوم سیاسی، 12 (45)، ص28ـ 58.
7
خراسانی، محمدکاظم (1409ق). کفایة الأصول. قم: مؤسسه آل البیت:.
8
دلوهکیو، ژرژیو (1395). بررسی تاریخی فلسفی عدالت. محقق مصطفی یونسی. آبادان: پرسش.
9
رازی، فخرالدین (1420ق). تفسیر مفاتیحالغیب(ج25). چاپ سوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
10
راغب اصفهانى، حسین (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. دمشق: دارالقلم.
11
زبیدى، محمد (1414ق). تاج العروس فی جواهر القاموس (ج7). بیروت: دارالفکر.
12
شریفالرضی، محمد (1414ق). نهجالبلاغه. قم: هجرت.
13
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن (ج15). مترجم موسوی همدانی. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
14
ـــــــــــــــ (1360). رسالۀالولایه. قم: مؤسسه اهلالبیت:.
15
ـــــــــــــــ (1428ق). مجموعة رسائل العلامة الطباطبایى. قم: باقیات.
16
ـــــــــــــــ (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج17،12). قم: جامعه مدرسین حوزه علیمه قم.
17
ـــــــــــــــ (1416ق). نهایةالحکمه. چاپ دوازدهم. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
18
ـــــــــــــــ (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج10،2 ،19). چاپ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
19
ـــــــــــــــ (بیتا). حاشیه الکفایه (ج1). قم: بنیاد علمى و فکرى علامه طباطبایى.
20
عراقى، ضیاءالدین (1370ق). بدائع الافکار فی الأصول. نجف: المطبعة العلمیة.
21
فیومى، احمدبنمحمد (1414ق). المصباح المنیر (ج2). چاپ دوم. قم: مؤسسه دارالهجرة.
22
قرشى، علیاکبر (1412ق). قاموس قرآن (ج4). چاپ ششم. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
23
کدیور، محسن (1390). «بازخوانی حقوق زنان در اسلام؛ عدالت مساواتی بهجای عدالت استحقاقی». بازیابی 25 اردیبهشت 1396 از: www.Kadivar.com.
24
کلوسکو، جورج (1396). تاریخ فلسفه سیاسی (ج3). مترجم خشایار دیهیمی. چاپ پنجم. تهران: نی.
25
گنسلر، هری ـ جی (1385). درآمدی جدید به فلسفه اخلاق. مترجم حمیده بحرینی. تهران: آسمان خیال.
26
مطهری، مرتضی (1385). نظام حقوق زن در اسلام (ج19). چاپ ششم. تهران: صدرا.
27
ـــــــــــــــ (1383). اسلام و نیازهای زمان (ج21). چاپ دوم. تهران: صدرا.
28
نبویان، محمود (1388). حق و چهار پرسش بنیادین. قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
29
نفیسی، علیاکبر (1318). فرهنگ نفیسی (ج4). تهران: کتابفروشی خیام.
30
واعظی، احمد (1393). نقد و بررسی نظریههای عدالت. چاپ دوم. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
31
ــــــــــــــ (1384). «عدالت صوری، عدالت محتوایی»، فصلنامه علوم سیاسی، 8 (29). ص85ـ98.
32
وُلف، جاناتان (1391). درآمدی بر فلسفه سیاسی. مترجم حمید پژوهش. تهران: کتاب آمه.
33
همپتن، جین (1380). فلسفه سیاسی. مترجم خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو
34
Augustine (1950). The City of God. Marcus Dods. New York: Modern Library.
35
Burton, Brian & Goldsby, Michael (2005). "The Golden Rule and Business Ethics", Journal of Business Ethics. 51. P 371-385.
36
Gheaus, Anca (2012). "Gender Justice", Jouranl of Ethice & Social philosophy. 6 (1). P 1-24.
37
Johnston, David (2011). A Brief History of Justice. Singapore: Blackwell Publishing.
38
Raphael, D (2001). concpts of justice. Oxford: Oxford University Press.
39
Rawls, John (1971). A theory of justice. United States: Harvard University Press.
40
__________ (1999). Justice as Reciprocity. United States: Harvard University Press.
41
Smith, Adam (1976). The Theory of Moral Sentiments. Oxford: Clarendon Press.
42
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل دیدگاه ملاصدرا در مسأله «ارتباط وجود صمدی خداوند و وجود ممکنات»
خداوند خود را در قرآن با نام «صمد» خوانده است. از طرف دیگر، ممکنات نیز با صفت کثرتشان مشهود حس و عقل ما هستند. ربط وجود صمدی خداوند ـ که جایی برای غیر باقی نمیگذارد ـ و وجود ممکنات متکثر، یکی از مسائل اهل اندیشه الهی بوده است. نظرات مختلفی مانند وحدت شخصی وجود، تشکیک در وجود و تباین وجود خدا و ممکنات در این باب ارائه شده است. یکی از نظرات، نظریه وحدت شخصی وجود است که عرفا به آن معتقدند و ملاصدرا با اثبات عقلی آن، مدعی تکمیل فلسفه و تتمیم حکمت میباشد. بیان ملاصدرا مسائلی را به ذهن متبادر میسازد که سازگاری یا عدم سازگاری وحدت شخصی با مبانی حکمت متعالیه، یکسانی وحدت تشکیکی وجود با وحدت شخصی ملاصدرا یا مدعای عرفا و میزان وثاقت ادله عقلی وحدت شخصی وجود از جمله آنهاست. با بررسی این مسائل در حکمت متعالیه، راهی جز اذعان به وحدت شخصی وجود با همان تبیین عرفا نزد ملاصدرا باقی نمیماند.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122317_34d95a0bde14111469545366ea3952c9.pdf
2020-12-21
117
140
وجود خدا
وجود صمدی
وحدت شخصی
وحدت تشکیکی
ملاصدرا
محمد
مصطفائی
mohammadmostafaee58@yahoo.com
1
استایار و عضو هیئت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری
LEAD_AUTHOR
قرآن مجید.
1
ـ نهج البلاغه
2
آشتیانی، سیدجلالالدین (1370).شرح مقدمه قیصری. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
3
ـــــــــــــــ (1361/الف).هستی از نظر فلسفه و عرفان. تهران: نهضت زنان مسلمان.
4
ـــــــــــــــ (1361/ب). هرم هستی، تحلیلی از مبادی هستیشناسی تطبیقی. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی و مؤسسه التاریخ العربی.
5
ـــــــــــــــ (1342). مقدمه و تعلیقه بر مجموعه آثار عصار. تهران: مرکز نشر مکتب العالم الاسلامی.
6
جوادی آملی، عبدالله (1375).رحیق مختوم. (ج9،5،2،1)قم: مرکز نشر اسراء.
7
ـــــــــــــــ (1372). تحریر تمهید القواعد. صائنالدین علیبنمحمد ابنترکه. تهران: الزهرا.
8
ـــــــــــــــ (1369). شرح حکمت متعالیه (جلد6). تهران: الزهراء.
9
حسنزاده آملی، حسن (1371). عیون مسائل نفس. تهران: امیرکبیر.
10
حسنی، سیدحمیدرضا (1385). «وحدت و کثرت وجود در حکمت متعالیه و عرفان». پژوهشهای فلسفی ـ کلامی. 7(3) ص3-24.
11
حسینی طهرانی، سید محمدحسین (1417ق). مهر تابان، (یادنامه و مصاحبات با علامه طباطبایی). مشهد: علامه طباطبایی.
12
زنوزی، عبدالله (1379ق). لمعات الهیه. با مقدمه و تصحیح سید جلالالدین آشتیانی. تهران: انجمن فلسفه ایران.
13
سبزواری، هادی (1981م). تعلیقه بر «الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه». بیروت: دار احیاء التراث العربی.
14
سوزنچی، حسین (1389). وحدت وجود در حکمت متعالیه. تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
15
شیرازی، قطبالدین محمودبنمسعود (بیتا). شرح حکمة الاشراق. بیجا. بینا.
16
صدرالدین شیرازی، محمدبنابراهیم (1382). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. به ضمیمة تعلیقات سبزواری. تصحیح و تحقیق و مقدمه رضا اکبریان، با اشراف سید محمد خامنهای. تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
17
ـــــــــــــــ (1382). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تصحیح و تحقیق و مقدمه سید مصطفی محقق داماد، با اشراف سیدمحمد خامنهای. تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
18
ـــــــــــــــ (1382). تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا. تصحیح نجفقلی حبیبی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
19
ـــــــــــــــ (1381). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. تصحیح و تحقیق و مقدمه احمد احمدی. با اشراف سیدمحمد خامنهای. تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
20
ـــــــــــــــ (1380). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة، به ضمیمه تعلیقات سبزواری. تصحیح، تحقیق و مقدمه مقصود محمدی. با اشراف سید محمد خامنهای. تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
21
ـــــــــــــــ (1360/1982م). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. مشهد: المرکز المجامعی النشر و مؤسسه التاریخ العربی.
22
ـــــــــــــــ (1981م/ الف/1410ق)، الحکمۀالمتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه.(ج 6،2،1،،8) بیروت: دار احیاء التراث العربی.
23
ـــــــــــــــ (1981م/ب)، الشواهد الربوبیه بیروت، مؤسسه التاریخ العربی.
24
ـــــــــــــــ (بیتا). الشواهد الربوبیه. با تعلیق آشتیانی. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی (افست چاپ دانشگاه مشهد).
25
ـــــــــــــــ (بیتا). شرح الهدایه الاثیریه. چاپ سنگی. [بیجا]: بینا.
26
طباطبایی، سید محمدحسین (1373). اصول فلسفه و روش رئالیسم، همراه با پاورقی مرتضی مطهری. تهران: صدرا.
27
ـــــــــــــــ (1410ق). توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی میان سید احمد کربلایی و شیخ محمدحسین اصفهانی. به ضمیمه محاکمات و تذییلات علامه طباطبایی بر سه مکتوب اول سید و شیخ و تذییلات سید محمدحسین طهرانی بر چهار مکتوب آخر سید و شیخ، تهران: حکمت.
28
ـــــــــــــــ (1981م/الف). تعلیقه بر الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
29
عبودیت، عبدالرسول (1385). نظام حکمت صدرایی2 (تشکیک در وجود). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
30
قمشهای، آقا محمدرضا (1355). تعلیقه بر تمهیدالقواعد ابنترکه. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
31
لنگرودی لاهیجی، محمدجعفر (1342). شرح رساله المشاعر. با تصحیح و تعلیق و مقدمه جلالالدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر مکتب الاعلام الاسلامی.
32
مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق). تعلیقه بر نهایة الحکمة. تهران: الزهراء.
33
مطهری، مرتضی(1378). شرح منظومه. تهران: صدرا.
34
نوری، ملاعلی (1981). تعلیقه بر الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
35
ORIGINAL_ARTICLE
علم الهی به اشیاء از دیدگاه حکمت اشراقی و مقایسه آن با حکمت متعالیه به روایت علامه طباطبائی
در میان اوصاف الهی، علم خداوند جزء مسائل مشکلی است که فیلسوفان به آن پرداختهاند. شیخ اشراق بنا بر سیستم خاص فلسفی خود، در این باب آرائی دارد. وی بر اساس نظام اشراقی نوری خود به تحلیل علم واجب تعالی پرداخته و حضوری بودن آن را توضیح میدهد. تحلیل وی از علم خداوند، در دو موضع قابل بررسیست؛ یکی علم خداوند به ذات خود، و دیگری علم او به اشیاء. از نظر شیخ اشراق، خداوند در مقام فعل به نحو اضافه اشراقی، به اشیاء علم حضوری دارد. این ایده از نوآوریهای فلسفه اوست. او این علم را تفصیلی میداند. ولی علم ذاتی (در مرتبه ذات) خدا به اشیاء به نحو تفصیلی را ادعا نکرده و حتی ـ به گمان ملاصدرا ـ آن را نفی کرده است. ملاصدرا و تابعان او، از جمله علامه طباطبایی در حکمت متعالیه در سه ساحت به علم الهی پرداختهاند؛ علم خداوند به ذات خود، علم خداوند به مخلوقات خود در مقام ذات و علم خداوند به مخلوقاتش در مقام فعل. از نظر علامه طباطبایی، علم خدا در هر سه ساحت حضوری است و اشتراک شیخ اشراق و صاحبان حکمت متعالیه در ساحت اول و سوم است و افتراق آنها در عدم توجه شیخ اشراق به علم ذاتی خدا به مخلوقات در مقام ذات میباشد. در حکمت متعالیه، علم ذات به اشیاء در مرتبه ذات خدا علم اجمالی در عین کشف تفصیلی است و قدر مسلم، شیخ اشراق به چنین علمی نپرداخته است. در این مقاله علم الهی از دیدگاه شیخ اشراق مورد بررسی قرار میگیرد و با آرای حکمت متعالیه، طبق تقریر علامه طباطبایی به روش عقلی مقایسه میگردد.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122320_ac9fde705268e1b0ac89f2d2854995df.pdf
2020-12-21
141
161
شیخ اشراق
علامه طباطبایی
علم الهی
علم پیش از ایجاد
علم پس از ایجاد
سیده انسیه
موسوی امیری
snc.mosavi@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
سید احمد
فاضلی
ahmad.fazeli@qom.ac.ir
2
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه قم
AUTHOR
ـ قرآن کریم.
1
ابنسینا، حسینبنعبدالله (بیتا). التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوی. تهران: نشر مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
2
سهروردی، یحییبنحبش (1372). مجموعه مصنفات (ج1،2). چاپ سوم. تصحیح هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
3
شیروانی، علی (1386). ترجمه و شرح نهایة الحکمة (ج3). چاپ هفتم. قم: بوستان کتاب.
4
شهرزوری، شمسالدین محمد (1372). شرح حکمة الاشراق. تحقیق حسین ضیایی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
5
صدرالدین شیرازی، محمدبنابراهیم (1388). الشواهد الربوبیة (ج1، 2). چاپ دوم. تعلیق و تصحیح سید جلالالدین آشتیانی. قم: مطبوعات دینی.
6
ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تحقیق محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
7
ـــــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
8
ـــــــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه (ج6، 8)، چاپ سوم. بیروت: دار احیاءالتراث.
9
طباطبایی، محمدحسین (1424ق). نهایة الحکمة. چاپ هجدهم. تحقیق عباسعلی زارعی سبزواری. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
10
عبودیت، عبدالرسول (1387). نظام حکمت صدرایی (ج2). چاپ دوم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاهی (سمت).
11
قطبالدین شیرازی، محمودبنمسعود (1383). شرح حکمة الاشراق. مهدی محقق. عبدالله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
12
یزدانپناه، سید یدالله (1389). حکمت اشراق (ج2). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
13
ORIGINAL_ARTICLE
اوصاف بدن مثالی در حکمت متعالیه و آموزه های دینی
بر اساس دیدگاه حکمت متعالیه، انسان دارای بدن مثالی است. این بدن از یک طرف برخی از خصوصیات بدن مادی مانند شکل و اندازه را دارد و از طرف دیگر فاقد خصوصیاتی مانند قوه و استعداد است؛ ازاینجهت بدن برزخی نامیده میشود. در آموزههای دینی به وجود «بدن برزخی» اشاره شده است. در دیدگاه رایج، بدن مثالی در فلسفه همان بدن برزخی در دین است. این تطبیق اگرچه فیالجمله صحیح است و این دو دارای خصوصیات مشترکی هستند، اما تفاوتهایی نیز با یکدیگر دارند. یکی از این تفاوتها، تفاوت در قوه و استعداد است. بر اساس مبانی فلسفی رایج، بدن مثالی مانند موجودات مجرد فاقد قوه، استعداد و لوازم مربوط به آنهاست. اما در آموزههای دینی، شواهدی بر وجود برخی خصوصیات در عالم برزخ (بهعنوان موطن بدن برزخی) یافت می شود که این خصوصیات مستلزم وجود قوه، استعداد و لوازم آنها در بدن برزخی است. در این مقاله ضمن بررسی این موضوع، شواهد دینی و امکان وجود قوه و استعداد در عالم برزخ و بدن برزخی بیان میشود.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122326_0db84692a813cd61ab34d8cecab49394.pdf
2020-12-21
163
184
بدن مثالی
بدن برزخی
آموزههای دینی
حکمت متعالیه
احمد
شه گلی
shahgoliahmad@gmail.com
1
استادیار و عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
LEAD_AUTHOR
ابنسینا، حسینبنعبدالله (1417ق). النفس من کتاب الشفاء. قم: مکتب الاعلام الاسلامى، مرکز النشر.
1
ــــــــــــــــ (1404ق). الشفاء، «طبیعیات». قم: مرعشی نجفی.
2
ــــــــــــــــ (1397ق). التعلیقات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
3
ابنعربى، محمدبنعلی (1946ق). فصوص الحکم. قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة.
4
حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت.
5
حسنزاده آملى، حسن (1385). عیون مسائل النفس، «سرح العیون فی شرح العیون». چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
6
ــــــــــــــــ (1381). هزار و یک کلمه. چاپ سوم. قم: بوستان کتاب.
7
سبزواری، ملاهادی (1379). شرح المنظومة. تهران: نشر ناب.
8
شبر، سید عبدالله (1386). حق الیقین. قم: انوار الهدی.
9
شهگلی، احمد (1391). «ملاک تمایز مادی و مجرد. رهیافتها و چالشها». مجله معارف عقلی، 7(1)، ص111-146.
10
ابنبابویه، محمدبنعلی (1404ق). من لایحضره الفقیه (ج1). چاپ دوم. قم: جامعه مدرسین.
11
ــــــــــــــــ (1403ق). الخصال. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
12
مفید، محمدبنمحمد (1413ق). أوائل المقالات. قم: انتشارات کنگره جهانى شیخ مفید قم.
13
صدرالدین شیرازی، محمدبنابراهیم (1385). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین. چاپ سوم. تهران: انتشارات حکمت.
14
ــــــــــــــــ (1382). الشواهد الربوبیه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه.
15
ــــــــــــــــ (1382). شرح و تعلیق صدرالمتألهین بر الهیات شفاء. تصحیح و تحقیق و مقدمه نجفقلی حبیبی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
16
ــــــــــــــــ (1366). شرح اصول الکافی. به تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
17
ــــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
18
ــــــــــــــــ (1362). مبدأ و معاد. ترجمه احمد چینی اردکانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
19
ــــــــــــــــ (1361). العرشیة. مصحح غلامحسین آهنی. تهران: انتشارات مولی.
20
ــــــــــــــــ (1360). اسرار الآیات. به تحقیق خواجوى. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی.
21
ــــــــــــــــ (1422ق). شرح الهدایة الاثیریة. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
22
ــــــــــــــــ (1981م). اسفار (ج6، 9). بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
23
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1371). المیزان فی تفسیر القران.(ج15). چاپ چهارم. قم: اسماعیلیان.
24
ــــــــــــــــ (1429ق). حیاة ما بعد الموت. کربلاى معلى: العتبة الحسینیة المقدسة. قسم الشؤون الفکریة و الثقافیة.
25
ـــــــــــــــ (1999م). الرسائل التوحیدیة. بیروت: النعمان.
26
طبرسى، احمدبنعلى (1403ق). الإحتجاج على أهل اللجاج. مشهد: نشر مرتضى.
27
طبرسى، فضلبنحسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ سوم. تهران: ناصرخسرو.
28
طبرى آملی، ابوجعفر محمدبنجریر (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
29
طریحی، فخرالدینبنمحمد (1365). لغتنامه مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
30
طوسى، محمدبنالحسن (1414ق). الأمالی للطوسی. قم: دار الثقافة.
31
ــــــــــــــــ (1407ق). تهذیب الأحکام. تحقیق خرسان. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
32
فارابى، ابونصر(1413ق). الاعمال الفلسفیة. بیروت: دار المناهل.
33
فاضل، مقدادبنعبدالله (1422ق). للوامع الإلهیة فی المباحث الکلامیة. چاپ دوم. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
34
فیاضی، غلامرضا (1389). علم النفس فلسفی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
35
فیض کاشانى، محمدبنشاهمرتضی (1360). کلمات مکنونة من علوم أهل الحکمة و المعرفة. چاپ دوم. تهران: انتشارات فراهانى.
36
ــــــــــــــــ (1423ق). قرة العیون فی المعارف و الحکم. چاپ دوم، قم: دار الکتاب الإسلامی.
37
ــــــــــــــــ (1418ق). الوافی. اصفهان: کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على7.
38
ــــــــــــــــ (1418ق). علم الیقین فی أصول الدین. قم: بیدار.
39
قاضی قمی، سعید (1415ق). شرح توحید الصدوق. تهران: وزارت و ارشاد اسلامی.
40
قمى، علىبنابراهیم (1404ق). تفسیر القمی. قم: دار الکتاب.
41
قیصرى ، داودبنمحمود (1375ق). شرح فصوص الحکم. تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
42
کاشانى، کمالالدین عبدالرزاق (1380). مجموعه رسائل و مصنفات. چاپ دوم. تهران: میراث مکتوب.
43
کلینی، محمدبنیعقوب (1388ق). فروع کافی. قم: قدس.
44
ــــــــــــــــ (1365ق). الکافی. چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
45
مجلسى، محمدباقربنمحمدتقى (1406ق). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار. (ج3). قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
46
ــــــــــــــــ (1404ق). مرآة العقول. چاپ دوم.(ج14) تهران: دار الکتب الإسلامیة.
47
ــــــــــــــــ (بیتا). بحار الانوار (ج58،6،2 ). تهران: اسلامیه تهران.
48
مطهری، مرتضی (1371). مجموعه آثار، «زندگی جاوید یا حیات اخروی (ج2)». تهران: انتشارات صدرا.
49
ــــــــــــــــ (بیتا). مجموعه آثار: درسهاى «اشارات»، «نجات»، «الهیات شفا» (ج8). تهران: صدرا.
50
مفید، محمدبنمحمد (1414ق). تصحیح اعتقادات الإمامیة. چاپ دوم. قم: کنگره شیخ مفید.
51
ـــــــــــــــ (1413ق). الأمالی (للمفید). قم: کنگره شیخ مفید.
52
نراقى، ملامهدى (1369). أنیس الموحدین. چاپ دوم. تهران: انتشارات الزهراء
53
ORIGINAL_ARTICLE
ایده «وضع الفاظ برای روح معانی» از منظر اهل معرفت
مسأله مورد بحث در این پژوهش، پاسخ به این پرسش است که آیا الفاظ متداولی همچون آب، آسمان، زمین، دست، آمدن و ... که در متون دینی برای برخی از حقایق غیر مادّی و غیر محسوس بهکار رفتهاند، در اصل تنها برای برخی از امور محسوس و مادی وضع شدهاند؛ به گونهای که استعمالشان برای امور غیر محسوس، مجازی باشد و یا موضوع له آنها به گونهای است که مصادیق غیر مادّی این امور را نیز در بر میگیرد؟ این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا با ارائه نمونههایی از کلمات اهل معرفت اثبات کرده است که دستکم پارهای از آنان از ایده وضع الفاظ برای روح معانی دفاع میکنند. همچنین استعمال این الفاظ برای مصادیق مجرّد و غیر مادّی را استعمالی حقیقی و غیر مجازی میشمارند. این نوشتار در ادامه ضمن تأیید اصل این نظریه، تحلیلی اصولی و زبانشناختی را درباره آن ارائه نموده است.
https://fhi.hekmateislami.com/article_122356_15f188d3eb0f977c9e708465929585e4.pdf
2020-12-21
185
205
وضع
الفاظ
روح معانی
اهل معرفت
عارفان مسلمان
حسین
مظفری
h.mozaffari48@gmail.com
1
استادیار و عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
حافظ برسی، رجببنمحمد (1422ق). مشارق انوار الیقین فی أسرار أمیرالمومنین(علیه السلام). بیروت: مؤسسة الأعلمی.
2
خمینی، سید روحالله (1372/آ). آداب الصلاة. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
3
ـــــــــــــــ (1372/ب). مصباح الهدایة الی الخلافة و الولایة. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
4
سید مرتضی، علیبنالحسین (1377). تنزیه الانبیاء:. قم: دار الشریف الرضی.
5
شیخ صدوق، محمدبنعلی، (1385). علل الشرایع. قم: کتابفروشی داوری.
6
صدرالدین شیرازی، محمدبنابراهیم (1361). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. قم: بیدار.
7
ـــــــــــــــ (1387). سه رساله فلسفی. مقدمه. تصحیح و تعلیق سید جلالالدین آشتیانى. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
8
ـــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
9
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
10
غزالی، محمد (1426ق). جواهر القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه.
11
ــــــــــــــ (1383ق). مشکاة الانوار. به تحقیق و مقدمه دکتر ابوالعلاء عفیفی. قاهره: الدار القومیه للطباعه و النشر.
12
مجلسی، محمدباقر (1404ق). بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
13
یزدانپناه، سید یدالله (بیتا)، جزوه «رمز و راز تأویل عرفانی از دیدگاه اهل معرفت». (چاپ نشده).
14