وجود مقعول اول یا ثانی، بر اساس دیدگاه استاد فیاضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه علوم اجتماعی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده

فیلسوفان معتقدند معقولات اولی مفاهیم کلی‌ای هستند که مصادیق آن‌ها در خارج موجود است. بر خلاف معقولات ثانیه یا مفاهیم اعتباری که مصادیق آنها را در خارج نمی‌توان یافت. افرادی همچون شیخ اشراق که معتقد به اصالت ماهیت هستند، به دلیل اینکه وجود را امری غیر خارجی و صرفاً ذهنی می‌دانند، آن را معقول ثانی می‌شمارند. اما با ظهور ملاصدرا و قول به اصالت وجود، باید وجود و صفات آن را معقول اول دانست؛ زیرا وجود حقیقتاً در خارج موجود است. با این حال، هنوز فیلسوفان وجود و صفات آن را معقول ثانی می‌شمارند.
البته وجوهی برای رفع این تناقض گفته شده که دیدگاه صحیح از نظر استاد فیاضی، سخن صدرالمتألهین است که وجود به معنای مصدری را اعتباری و معقول ثانی، و وجود به معنای اسم مصدری را حقیقی و معقول اول معرفی می‌کند. در وجوه دیگر، مفهوم کلی وجود از آن جهت که وجود با وصف کلیت در خارج موجود نیست، یا مفهوم جعلی وجود ـ با توجه به اینکه حقیقت وجود به ذهن نمی‌آید ـ معقول ثانی شمرده شده است و یا اینکه اصطلاح معقول ثانی فلسفی تغییر داده شده است به آنچه مابه‌ازاء مستقل ندارد، یا آنچه در درجه دوم فهمیده می‌شود و یا آنچه از مقایسه به‌دست می‌آید که همه این وجوه مخدوش است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ayatulla Fayyazi on the "Existence" as primary or Secondary Intelligibles

نویسنده [English]

  • Mahdi Jamali
student of Philosophy of social sciences at Imam Khomeini Institute of Education and Research.
چکیده [English]

Primary intelligibles, philosophers hold, are general concepts whose referents exist in the external world. On the contrary, secondary intelligibles or mentally constructed concepts do not have referents in the outside world. People like Suhrawardi who believe in the real primacy of quiddity consider existence as a secondary concept because they hold that existence is merely constructed by the mind and thus is not real. On the other hand, after Mulla Sadra who vindicated the real primacy of existence, his followers were to consider existence and its attributes as primary concepts, because according to them it is existence that really exist by itself in the external world, rather than the quiddity. Nevertheless, they still believe that existence and its attributes are secondary intelligibles.
    A few solutions have been proposed to dispel that contradiction. Ayatullah Fayyazi holds that the correct view is that existence as an infinitive is a secondary intelligible and mentally constructed, but as a verbal noun is a primary one and real. Other views are: 1-the general concept of existence qua its generality is not real; 2- the fake concept of existence -viewing the fact that the reality of existence does not come into the mind- is regarded as a secondary intelligible; 3- the secondary philosophical intelligible is interpreted as a concept lacking any independent referent, or as concept secondarily understood, or as a concept made through comparison. All those solutions are invalid .

کلیدواژه‌ها [English]

  • existence
  • primary intelligible
  • secondary intelligible
  • real primacy of existence
  • real primacy of quiddity
  • Ayatullah Fayyazi
  1. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1371).  المباحثات. قم: بیدار.
  2. ــــــــــــــــــــــ (1404ق). الشفاء. «الالهیات». قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
  3. اسماعیلی، مسعود (1389). معقول ثانی فلسفی در فلسفه اسلامی. قم: مؤسسه امام خمینی.
  4. جوادی آملی، عبدالله (1382). رحیق مختوم (ج1) [بخش اول]. چاپ دوم. قم: اسراء.
  5. حلی، حسن بن یوسف (1427ق). کشف المراد. تصحیح حسن حسن‌زاده آملی. چاپ یازدهم. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  6. زنوزی، ملاعبدالله (1361). لمعات الهیة. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  7. سلیمانی امیری، عسکری (1390). معیار دانش (ج1). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  8. 8. سهروردی، یحیی‌بن‌حبش (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (ج1). تصحیح هانری کربن و سیدحسین نصر و نجف‌قلی حبیبی. چاپ دوم. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  9. شیرازی، قطب‌الدین (بی‌تا). شرح حکمة الاشراق (با تعلیقات صدرالمتألهین). قم: بیدار.
  10. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1981 م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة (ج1، 2 و 4). چاپ سوم. بیروت: دار احیاء تراث.
  11. طباطبایی، محمدحسین (1388). نهایة الحکمة (ج1). تصحیح و تعلیق غلام‌رضا فیاضی. چاپ پنجم، قم: مؤسسه امام خمینی.
  12. ـــــــــــــــــــــ (1427 ق). بدایة الحکمة. چاپ بیست و سوم. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  13. فیاضی، غلام‌رضا (1395). جستارهایی در فلسفه اسلامی(ج1). قم: حکمت اسلامی.
  14. ـــــــــــــــــ (1387). هستی و چیستی در مکتب صدرایی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  15. فیروزجایی، یارعلی کرد (1393). حکمت مشاء. قم: حکمت اسلامی.
  16. مصباح یزدی، محمدتقی(1370). آموزش فلسفه (ج1). چاپ چهارم. قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
  17. مطهری، مرتضی (1374). مجموعه آثار (ج5). چاپ سوم. تهران: اسراء.